مجازات جایگزین حبس به یک مجموعه از موارد قانونی اشاره دارد که براساس قانون محکومان می‌توانند به جای حبس، مجازات دیگری انجام دهند. هدف از این کار کم کردن میزان جمعیت مجرمین در زندان‌ها و کم کردن تراکم جمعیتی در زندان است. به‌این‌ترتیب مجازات با اهداف خاص مجازات می‌شود.
از جمله مواردی که شامل مجازات جایگزین حبس می‌شود می‌توان به پرداخت جریمه‌های مالی، انجام خدمات اجتماعی، محرومیت از برخی از فعالیت‌های اجتماعی و مدنی یا سایر مجازات‌ها می‌باشد. البته مجازات جایگزین حبس در هر کشوری با توجه به قوانین با هم متفاوت است. ما در این مقاله تلاش می‌کنیم تا اطلاعات بیشتری درباره مجازات جایگزین حبس در قانون مجازات ایران به شما عزیزان ارائه کنیم.
جرائم کیفری
درباره جرائم کیفری چه میدانید؟ جرائم کیفری جرائمی هستند که در قانون برای آنها مجازات مشخص شده است. این مجازات میتواند نقدی باشد یا به صورت کار اجتماعی ، زندان باشد یا اعدام، اما حبس و زندان همیشه اثر بخش و نتیجه دهنده نیست. حتی گاهی مواقع تاثیر منفی این مجازات بیشتر است. زیرا فرد را در محیط افراد بزهکار قرار میدهد و افراد مستعد به سرعت آلوده جرائم شده و جذب گروههای خلافکاری میشوند. یا این احتمال وجود دارد که در دوره زندان اتفاقاتی رخ دهد که به فرد آسیب روحی ، جسمی یا اخلاقی برساند.
به همین دلیل در برخی از شرایط و بعضی از جرائم، قانون گذار با هدف حمایت از جامعه و متهم (معمولا در مورد افراد فاقد سابقه و کودکان) در صورت امکان ، مجازات حبس را با مجازات دیگری جایگزین میکند. مثلا فرد را به انجام خدمات اجتماعی محکوم میکند.
به عنوان نمونه چند ماه پیش در یکی از شهرهای شمال ایران، فردی که فاقد سابقه کیفری و جزائی بود اقدام به شکار یک گونه کمیاب کرد، قاضی این فرد را به شش ماه خدمات رسانی به محیط زیست تحت نظارت سازمان محیط زیست محکوم کرد که شامل نظافت ساحل و جنگل و غذا رسانی به حیوانات در فصل سرد و آب رسانی در فصل گرم بود. اگرچه یک گونه کمیاب ارزشی بسیار بالاتر از این مجازات دارد اما این مجازات ممکن است فرد را در راستای علاقه مندی به طبیعت هدایت کند و رفتار فرد را اصلاح کند و مهمترین هدف از مجازات همین اصلاح مجرم است.
برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری با همکاران ما کلیک کنید.
در چه حالت قاضی میتواند از مجازات جایگزین حبس استفاده کند؟
براساس ماده 65 قانون مجازات اسلامی، قاضی در 4 مورد میتواند به جای حبس، از مجازات جایگزین حبس استفاده کند.
- اگر جرمی عامدانه انجام شده باشد و مجازات آن در قانون حداکثر 90 روز زندان یا کمتر از آن باشد.
- اگر مجرم عمداً جرمی را انجام داده باشد و مجازات آن از 91 روز تا 180 روز زندان باشد. در صورت برخی از شرایط خاص قاضی میتواند مجازات جایگزین حبس برای مجرم تعیین کند؛ مثلاً درصورتی‌که فرد سابقه ارتکاب جرم نداشته باشد قاضی میتواند به جای زندان، مجازات جایگزین حبس برای فرد مشخص کند.
- جرائمی که به صورت غیر عمد انجام شده باشند و مجازات قانونی آن کمتر از دو سال زندان باشد.
- اگر فرد جرمی را انجام داده باشد که مجازات آن در قانون تعیین نشده باشد.
برای انجام مشاوره حقوقی تلگرامی و آنلاین با همکاران ما کلیک کنید.
مجازات جایگزین حبس در قانون ایران
در قوانین ایران انواع مجازات جایگزین حبس از این قرارند:
- پرداخت جریمه نقدی: در این حالت متهم به جای حبس، محکوم به پرداخت جریمه می‌شود. البته میزان این جریمه با توجه به میزان هزینه لازم برای جبران جرم مشخص می‌شود.
- خدمات اجتماعی: در بعضی موارد مجازات جایگزین حبس میتواند به کارهای خدماتی تبدیل شود. به‌این‌ترتیب فرد جرم خود را با انجام خدماتی برای بهبود جامعه جبران میکند.
- محروم کردن فرد از حقوق مدنی و اجتماعی: در بعضی از مواقع ممکن است قاضی رأی به محرومیت فرد از فعالیت‌های خاص مدنی یا اجتماعی بدهد؛ مثلاً محرومیت از حق رأی یا حقوق شغلی به مدتی مشخص
- تعلیق مجازات: در بعضی از موارد، مجازات جایگزین حبس برای افراد مشخص می‌شود اما مجازات تعلیق می‌شود. به این مفهوم که درصورتی‌که متهم در دوره معینی مرتکب جرم خاصی نشود، مجازات حبس تعلیق می‌شود و او از اجرای مجازات معاف می‌گردد.
- دوره مراقبت اجتماعی: یکی از مواردی که مجازات که برای مجرمین مشخص می‌شود این است که فرد یکی یا چند مورد از موارد مشخص‌شده در زیر را برای مدت مشخصی انجام دهد
- درمان یک بیمار یا ترک اعتیاد
- عدم همکاری با افراد بزهکار
- پرداختن مبلغی به عنوان نفقه به افراد نیازمند
- مشغول کار شدن در یکی از شغل‌های مشخص‌شده توسط دادگاه
- عدم اقامت در مکان‌های مشخص‌شده توسط دادگاه
- شرکت در دوره خاص علمی یا آموزشی یا اجتماعی
- پرداخت مجازات نقدی
در این مقاله تلاش شده تا به یک پرسش کلی در زمینه مجازات جایگزین حبس پاسخ دهیم .چنانچه در این موارد به مشورت حقوقی نیاز داشتید، همکاران ما در سامانه حقوقی عدلاک آماده خدمت‌رسانی به شما عزیزان هستند. فراموش نکنید در روزهای سخت ما در کنار شما هستیم.
تماس فوری با بهترین تیم وکلا در شهر شما
شماره تلفن‌های 09150998001 و ۰۹۳۹۳۱۰۶۰۱۱