در این مقاله قرار است درباره تمکین زوجه صحبت کنیم. بدون شک بسیار شنیده اید که یکی از دلایل اختلاف میان زن و شوهر تمکین نکردن خانم است؛ اما تمکین یعنی چه؟ تمکین عام با تمکین خاص چه تفاوتی دارد؟ عدم تمکین زوجه چه نتایجی برای او دارد؟ عدم تمکین مرد به چه معناست؟ حکم الزام به تمکین چیست؟ با ما همراه باشید.

عدم تمکین یعنی چه؟

پیش از هر چیز باید تمکین را تعریف کنیم. براساس ماده 1102 قانون مدنی، وقتی عقد نکاح به درستی بسته شود میان زن و شوهر رابطه زوجیت شکل می‌گیرد و این رابطه حقوق و تکالیفی را میان زن و مرد ایجاد می‌کند. هرکدام از زوجین در برابر طرف مقابل حقوق و وظایفی دارند.

تمکین در لغت: تمکین در لغت به معنای تن دادن است و در قانون به معنای ادای وظایف زوجیت توسط زن در برابر شوهرش می‌باشد.البته باید بدانید در قانون مدنی لفظ تمکین استفاده نشده است اما در ماده 4 قانون حمایت خانواده از لفظ تمکین استفاده شده است. در چنین مسائلی بهتر است با یک وکیل خانواده و طلاق در سامانه حقوقی عدلاک ارتباط برقرار کنید.

برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری با همکاران ما کلیک کنید.

تمکین عام

براساس تعریف تمکین عام زن باید در خانه‌ای که شوهر تأمین می‌کند زندگی کند البته مشروط بر اینکه خانه متناسب با شأن زن باشد. در حقیقت مرد باید به زن دسترسی داشته باشد مگر اینکه در زمان عقد شرط شده باشد که انتخاب مسکن با خانم است اما درعین‌حال باید بعد از انتخاب مسکن زن باید تمکین عام از شوهرش بنماید تا ناشزه محسوب نگردد.

در ماده 1105 قانون مدنی، ریاست مرد در خانواده پذیرفته شده است و همچنین حق سکونت خانم نیز جزء موارد تمکین عام محسوب می‌گردد.

ماده 1105 قانون مدنی:

در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است.

ماده 1114 قانون مدنی: زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکنی گزیند مگر اینکه اختیار تعیین منزل در زمان عقد به زن داده شده باشد.

تمکین خاص چیست؟

تمکین خاص به معنای برقراری رابطه خاص جنسی و زناشویی به صورت متعارف است و به معنای اطاعت کردن زن از شوهر در رابطه جنسی است مشروط بر اینکه این رابطه متعارف باشد ؛ بنابراین تمکین خاص به معنای تمکین در مسائل جنسی است. (تا جایی که نامتعارف نباشد مثلاً رابطه خشونت‌آمیز یا رابطه از پشت که می‌تواند موجب آسیب به خانم شود در این زمینه مصداق ندارد.

برای انجام مشاوره حقوقی تلگرامی و آنلاین کلیک کنید.

دادخواست الزام به تمکین

در صورت عدم تمکین زوجه مرد باید از طریق اجرای ثبت، دادخواست الزام به تمکین را ثبت کند. برای این کار باید در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام نماید. برای رسیدگی به این پرونده دادگاه خانواده در محل اقامت زوجه تشکیل می‌شود. براساس رویه دادگاه خانواده، مرد باید برای تمکین خانم مقدماتی مانند اثاثیه خانه و مسکن مناسب را فراهم کند بعد توقع تمکین داشته باشد.

پرونده الزام به تمکین دارای دو مرحله است. هرکدام از زن و شوهر که رأی دادگاه اولیه به ضرر او صادر شده می‌تواند در یک مدت 20 روزه از زمان ابلاغ رأی، برای اعتراض و تجدیدنظرخواهی اقدام کند.درخواست تجدیدنظر باید از طریق ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود و در دادگاه تجدیدنظر استان بررسی می‌شود.

باید بدانید که صدور اجرائیه حکم الزام به تمکین بعد از قطعی شدن حکم و در صورت صدور رأی به نفع شوهر، با تقاضای شوهر انجام می‌شود. لازم است آقایان دقت کنند که فقط دریافت رأی کافی نیست و در این موارد لازم است که درخواست صدور اجرائیه نیز باید بشود و پرونده اجرایی تشکیل شود.

همچنین نمی‌توان خانم را با زور به خانه شوهر آورد، اما درصورتی‌که زن حکم صادرشده از دادگاه را نپذیرد و از شوهر خود تبعیت نکند، به عنوان زن ناشزه شناخته می‌شود و بنابراین دیگر مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.

الزام به تمکین در دوران عقد

در قانون برای زن باکره حق حبس در نظر گرفته شده است. معنای آن این است که زن باکره می‌تواند برای دفاع در برابر دادخواست الزام به تمکین شوهر، به دادگاه اعلام کند که می‌خواهد از حق حبس استفاده کند. معنای این لفظ این است که زن تا زمانی که همه مهریه را دریافت نکرده تمکین نمی‌کند. در این مورد قاضی که به پرونده رسیدگی می‌کند مجبور است که درخواست مرد را رد کند .دقت کنید که درصورتی‌که زن از شوهر تمکین عام کرده باشد، حتی در صورت بکارت نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند.

موارد موجه عدم تمکین زوجه (زن)

1- چنانچه خانم در دوره نفاس یا عادت ماهیانه باشد می‌تواند از رابطه زناشویی امتناع کند.

2- اگر مرد دچار بیماری مقاربتی باشد زن می‌تواند از او تمکین نکند و این امتناع باعث از بین رفتن حق دریافت نفقه نخواهد شد (ماده 1127 قانون مدنی)

3- استناد به حق حبس زن باکره درصورتی‌که تمکین عام نکرده باشد.

4- اگر خانم ثابت کند که بودن در منزل شوهر باعث آسیب مالی ،بدنی یا شرافتی به او می‌شود.

شما می‌توانید برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری با همکاران ما در سامانه حقوقی عدلاک در ارتباط باشید.

براساس ماده 1115 قانون مدنی

اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می‌تواند مسکن علی‌حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود

درصورتی‌که مرد خانه مناسبی برای خانم تدارک ندیده باشد زن می‌تواند امتناع کند.

آثار قانونی تمکین نکردن زن از مرد چیست؟

اگر مرد بتواند عدم تمکین زوجه را ثابت کند ، با توجه به دادخواستی که تنظیم شده و حکم قانونی که صادر شده، عدم تمکین زن برای او این نتایج را خواهد داشت:

زن ناشزه حساب می‌شود و دیگر نفقه از او ساقط می‌شود.
مرد می‌توانند با حکم دادگاه حتی بدون رضایت زن ناشزه ازدواج مجدد کند.
درصورتی‌که در عقدنامه شرط تصنیف اموال ذکر شده باشد ، زن ناشزه از آن محروم می‌شود.
به دلیل محکومیت زن در دعوای الزام به تمکین، طلاق گرفتن برای خانم سخت‌تر می‌شود.

تمکین خاص — Young emotional couple visiting divorce lawyer in office

الزام به تمکین زوجه در زمان عقد

باید بدانید از زمان شروع عقد ازدواج، زن و شوهر نسبت به هم حقوق و تکالیفی دارند و تمکین کردن یکی از حقوق آنهاست اما مشروط بر اینکه مرد اسباب زندگی را آماده کرده باشد، مانند تأمین مسکن مستقل مناسب برای خانم.

بنابراین تا وقتی‌که مرد خانه‌ای در شأن خانم فراهم نکرده باشد، نمی‌تواند برای دعوای تمکین اقدام کند و درصورتی‌که دعوایی طرح کند، قاضی آن را رد می‌نماید.

در زمینه الزام به تمکین خانم ، در دوران عقد برای زن باکره حقوقی معین شده است و آن حق حبس است. معنای حق حبس این است که زن باکره برای دفاع کردن از خود در دادگاه تمکین می‌تواند حق حبس را استفاده کند و بگوید تا وقتی‌که مهریه پرداخت نشود تمکنی نخواهد کرد. در این حالت نیز قاضی دادخواست تمکین مرد را رد می‌کند.

درصورتی‌که زن از شوهرش تمکین عام کرده باشد، حتی در صورت باکره بودن نیز نمی‌تواند از حق حبس استفاده کند. همچنین باید بدانید اگرچه عدم تمکین باعث سقوط نفقه از زوجه می‌شود، اما در حق مهریه زن تغییری ایجاد نمی‌کند و مهریه همواره به زن تعلق می‌گیرد.

عدم تمکین مرد

باید بدانید که تمکین صرفاً بابت زن نیست، مرد نیز در برابر زن خود مسئولیت و وظایفی دارد از جمله انجام وظایف زناشویی به صورت درست و همچنین حسن معاشرت با همسر. .؛ بنابراین مردی که وظایف خود را در قبال همسرش به درستی انجام ندهد نیز ناشز خوانده می‌شود.

درصورتی‌که خانم از شوهر خود تمکین کند، اما مرد نفقه او را پرداخت نکند ، زن می‌تواند از شوهر خود شکایت کند. در این حالت مرد به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می‌شود.

ماده 53 قانون حمایت خانواده می‌گوید:

هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.

همچنین چنانچه رفتار نامناسب مرد با زن طوری باشد که موجب سختی و مشقت برای زن شود به حدی که ادامه زندگی برای زن سخت باشد، زن می‌تواند با استناد به همین مسئله، درخواست طلاق عسر و حرج کند.

شرایط منزل برای تمکین

درصورتی‌که خانمی از شوهرش تمکین نکند و زندگی مشترک را رها کند، مرد برای طرح دعوای الزام به تمکین اقدام می‌کند. یکی از شرایطی که مرد می‌تواند از زن خود توقع تمکین داشته باشد تأمین مسکن و اثاث منزل در شأن همسر است؛ بنابراین برای اجرای حکم ، لازم است که مرد برای سکونت منزلی را معرفی کند که در شأن شخصیت همسرش باشد.

آیا منزل پدرشوهر مسکن مستقل محسوب می‌شود؟

یکی از مواردی که موجب اختلافات زیادی میان زن و شوهر است بحث منزل است. در برخی موارد مرد منزل پدر خود را برای زندگی پیشنهاد می‌کند و زن نمی‌پذیرد. در این حالت آیا مرد می‌تواند این خانه را به عنوان منزل مناسب به دادگاه معرفی کند؟ باید بگوییم این بستگی به خود منزل دارد؛ مثلاً مرد نمی‌تواند زنش را به یک اتاق از خانه پدری ببرد.

منزلی که مرد معرفی می‌کند باید مستقل باشد و تمام لوازم زندگی را داشته باشد . همچنین باید تمام اتاق‌ها، آشپزخانه، سرویس بهداشتی و حمام آن مستقل باشد؛ بنابراین مرد نمی‌تواند همسرش را در خانه مشترک با پدر و مادرش سکونت دهد.

موارد رد شدن الزام به تمکین.

در بعضی از موارد درخواست الزام به تمکین مرد رد می‌شود. بعضی از این موارد از این قرارند:

اگر زن بخواهد از حق حبس استفاده کند .
در صورت نپرداختن نفقه زن یا ناتوانی مرد از پرداخت نفقه
چنانچه خانم اثبات کند که درخواست تمکین شوهر دروغین و صوری است ولی در حقیقت به زندگی مشترک علاقه ندارد .
اگر خانم بتواند ثابت کند که به دلیل سوء رفتار شوهر تمکین نکرده . سوء رفتار می‌تواند به دلیل اعتیاد، مصرف زیاده از حد مواد الکلی، تهدید، توهین ، کتک زدن و … باشد.
درصورتی‌که مرد منزل مورد نیاز را برای شروع زندگی فراهم نکند و خودش نیز تمایلی به تمکین کردن زن ندارد و بیشتر طرح دعوا کرده تا از مزایای ناشزه کردن همسرش استفاده کند.