مستثنیات دین چیست؟ به صورت کلی قانونگذار همواره تلاش میکند که از حقوق دو طرف دعوا دفاع کند. در زمینه بدهی و مسائل مادی نیز تلاش شده علاوه بر حفظ حقوق بستانکار تلاش شود حقوق بدهکار نیز تضییع نشود؛ بنابراین یک سری قانون حمایتی شامل حال محکومین مالی می‌شود که به عنوان مستثنیات دین شناخته می‌شوند.
ریشه لفظ مستثنیات دین از کلمه استثنا است به این ترتیب که هرکس که براساس حکم دادگاه محکوم به پرداختن مالی به افراد دیگر شود و از اجرای حکم خودداری نماید، درصورتی‌که مالی که باید پرداخت شود مشخص و معین باشد، مثلا خودرو باشد، آن مال از فرد گرفته می‌شود و به افراد ذی‌نفع تحویل داده می‌شود.
چنانچه برگرداندن آن عین مشخص ممکن نباشد یا مال پرداختی معین نباشد، اموال فرد محکوم توقیف و برای پرداخت محکومیت باید قیمت آن را بپردازد؛ اما در این میان باید مستثنیات دین رعایت شود.
براساس قانون مستثنیات دین بعضی اموال بدهکار قابل توقیف و فروش نیست و فرد بدهکار در این زمینه از حمایت قانون برخوردار است.
مصادیق مستثنیات دین
اما مصادیق مستثنیات دین چه مواردی هستند؟ باید بدانید براساس قانون اجرای احکام مدنی و قانون مستثنیات شامل این موارد می‌گردد:
- مسکن موردنیاز محکوم و خانواده او با رعایت عرف
- اثاثیه موردنیاز زندگی
- مواد غذایی موردنیاز
- مبلغ ودیعه اجاره خانه
- کتاب‌ها و ابزارهای علمی
- ابزار کار
- تلفن موردنیاز فرد بدهکار
ممنوع الخروج کردن فرد بابت مهریه
ما در اینجا درباره هرکدام توضیح اندکی می‌دهیم
- مسکن موردنیاز فرد محکوم و افراد تحت سرپرستی او با رعایت شرایط عرفی: فرد بدهکار میتواند یک خانه متناسب با شأن عرفی خود و با توجه به شرایط بدهکاری خود و میزان بدهی که دارد به عنوان مستثنیات دین به دادگاه معرفی کند. تشخیص تناسب خانه با این حکم با دادگاه است بنابراین یک فرد بدهکار نمی‌تواند خانه‌ای با ارزش بیشتر از بدهی خود را به عنوان مستثنی معرفی کند زیرا آن خانه میتواند بدهی او را تسویه نماید.
- اثاثیه: لوازم زندگی ضروری که زندگی افراد خانه به آن وابسته است نیز استثنا هستند .البته این شامل لوازم ضروری زندگی می‌گردد. همچنین به طور کلی خانه‌ای که جزء مستثنیات دین باشد، لوازم آن نیز مستثنیات دین هستند. مواردی مانند یخچال، فرش، اجاق گاز و … که فروش آنها منجر به اعسار می‌شود لازم است؛ اما باید بدانید که اگر بدهکاری فرد مثلا چهل میلیون باشد و یخچال 50 میلیون تومانی در خانه داشته باشد، این یخچال را میتوان به عنوان مال منقول برای توقیف به دادگاه معرفی نمود.
- مواد غذایی: مواد غذایی موردنیاز فرد محکوم و خانواده او برای مدتی معین مستثنی هستند.
- مبلغ ودیعه اجاره: پول پیش اجاره که توسط مستاجر به صاحب‌خانه پرداخت می‌شود درصورتی‌که توقیف آن موجب عسر و حرج شود و پول مورد نظر بیشتر از شأن مستاجر نباشد.
- کتاب‌های علمی: کتاب‌های علمی و ابزار تحقیقاتی که برای اهل علم و تحقیق براساس شأن به‌عنوان‌مثال وسایل و کتاب‌هایی که یک محقق و دانشجو برای کار خود استفاده می‌کنند از مستثنیات دین است.
- ابزار کار: صنعت گران، پیشه وران، کسبه و کشاورزان ابزار آلاتی دارند که برای امرار معاش فرد و خانواده او لازم است از مستثنیات دین است.مثلا فردی که وسیله امرار معاش آنها اتومبیل شخصی است مثلا راننده تاکسی هستند آن تاکسی ابزار کار و از مستثنیات دین است.
- تلفن موردنیاز فرد بدهکار
پرسش و پاسخ
سوال:
اگر فرد بدهکار دارای خانه‌ای متناسب با شأن عرفی خودش باشد و بعد از مرگ او این خانه به ورثه انتقال پیدا کند و این خانه تنها سرپناه و مسکن خانواده باشد، ایا خانه او همچنان قابل توقیف است؟
پاسخ:
براساس ماده 526 قانون آیین دادرسی مدنی
مستثنیات دین تنها تا زمان زنده بودن محکوم‌علیه جاری است لذا خانه او پس از مرگش از مستثنیات دین خارج و ازجمله ماترک است و ورثه نمی‌توانند با عذر اینکه فاقد منزل مسکونی می‌باشند آن را جزء مستثنیات دین بدانند..
براساس قانون مسکن باید با شأن عرفی محکوم متناسب باشد. درصورتی‌که به تشخیص دادگاه خانه فرد بدهکار بیشتر از حد نیاز باشد، خانه توقیف شده و فروخته می‌شود. بخشی از پول آن برای مسکنی متناسب با عرف برای محکوم‌علیه در نظر گرفته می‌شود و بقیه آن بابت بدهی پرداخت می‌شود. این قانون را می توان برای منزل اجاره ای نیز در نظر گرفت؛ مثلا فرد بدهکاری که خانه‌ای را با چند میلیارد پول پیش اجاره میکند را نمی‌توان ناتوان دانست.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه بدهی، توقیف بدهی و مستثنیات دین، با یکی از همکاران ما در سامانه حقوقی عدلاک تماس بگیرید و پرسشهای خود را به صورت رایگان و آنلاین از وکلای مجموعه بپرسید. فراموش نکنید در روزهای سخت ما در کنار شما هستیم.
تماس فوری با بهترین تیم وکلا در شهر شما
شماره تلفن‌های ۰۹۱۵۵۰۴۶۹۰۹ و ۰۹۳۹۳۱۰۶۰۱۱