نسب جنین آزمایشگاهی چطور مشخص می‌شود و آیا این جنین آزمایشگاهی از والدین خود ارث می‌برد؟در سال‌های گذشته رشد دانش پزشکی توانسته است تا حد زیادی به درمان ناباروری کمک کند. از راه‌های درمان ناباروری، می‌توان به لقاح مصنوعی اشاره کرد. در این حالت اسپرم مرد و تخمک زن در محیط آزمایشگاهی با هم لقاح پیدا می‌کنند سپس به رحم زن یا رحم اجاره‌ای انتقال پیدا می‌کند.
این درمان جدید توانسته است سؤالات بسیاری را در مسائل اخلاقی، حقوقی و شرعی ایجاد کند. ما پیش از این در چند مقاله به مسائل حقوقی مرتبط با جنین آزمایشگاهی پرداخته‌ایم؛ اما نسب جنین آزمایشگاهی به چه کسی تعلق دارد؟ آیا جنین آزمایشگاهی از والدین خود ارث می‌برد؟
راه‌های ایجاد جنین آزمایشگاهی
جنین آزمایشگاهی به دو روش به وجود می‌آید:
1- تزریق کردن و تلقیح مستقیم داخل رحم: در این حالت اسپرم و تخمک زن و شوهری که به صورت طبیعی قادر به باروری نیستند در محیط آزمایشگاهی با هم ترکیب می‌شوند و جنین حاصل به رحم زن منتقل می‌شود.
2- لقاح خارج از رحم با شیوه آزمایشگاهی: جنینی که در این حالت ایجاد می‌شود نیز به دو صورت شکل می‌گیرد.
· در این حالت جنین تشکیل شده منجمد می‌شود تا در بارداری‌های بعدی از آن استفاده شود.
· در این حالت جنین تشکیل شده رشد داده می‌شود و تکامل پیدا می‌کند.
برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری با همکاران ما در سامانه حقوقی عدلاک کلیک کنید.
انواع روش‌های بارداری درمان ناباروری
جنین آزمایشگاهی به دلیل تفاوت در صاحب نطفه از نظر شرع و قانون دسته‌بندی می‌شود:
1. در این حالت مرد قادر به تولیدمثل نیست؛ اما زن از نظر جسمانی سالم است و مشکل پزشکی ندارد. در این حالت با استفاده از اسپرم اهدایی، تخمک زن با اسپرم مرد دیگری در آزمایشگاه لقاح پیدا می‌کند و به رحم زن منتقل می‌شود.
2. در این حالت مرد سالم است و تخمک‌های زن ضعیف هستند در این حالت اسپرم مرد با تخمک اهدایی ترکیب می‌شود و جنین شکل می‌گیرد.
3.سخت‌ترین مسئله زمانی است که زن و مرد خر دو مشکل باروری دارند. در این حالت اسپرم و تخمک اهدایی در محیط آزمایشگاه با هم لقاح پیدا می‌کنند. در سال 1382 قانون اهدای جنین به زوجین نابارور تصویب شد که در همین مورد مصداق پیدا می‌کند.
مشکلی که در این حالت ایجاد می‌شود مسئله نسب جنین آزمایشگاهی و حق ارث او از والدین است.
براساس قانون برای ایجاد رابطه توارث میان دو نفر دو شرط کلی داریم
- نسب و سبب
- نبودن مانع برای ارث بردن
درصورتی‌که نسبت میان جنین و والدین برای ایجاد کردن رابطه توارث اولاً نطفه باید قبل از فوت بسته شده باشد و همچنین جنین باید زنده به دنیا بیاید، یعنی جنین از پدر و مادر خود ارث می‌برد حتی اگر بلافاصله بعد از تولد بمیرد.
با توجه به توضیحاتی که بیان کردیم، در بارداری آزمایشگاهی باید نسب افراد بررسی شود؛ بنابراین بیایید حالت‌های مختلف را بررسی کنیم.
نسب و ارث جنین آزمایشگاهی
نسب جنین آزمایشگاهی چطور مشخص می‌شود؟ نسب در لغت به معنای رابطه خونی و خویشاوندی است و در اصطلاح حقوقی رابطه‌ای است که بین دو نفر براساس رابطه خونی شکل می‌گیرد.
اما در تعریف خاص، نسب به معنی رابطه پدر و فرزندی یا رابطه خونی و طبیعی از بطن یا سلب دیگری است.
برای انجام مشاوره حقوقی تلگرامی و آنلاین کلیک کنید.
معیار تشخیص نسب
یکی از مسائلی که همیشه موضوع بحث بوده این است که آیا تنها با متولد شدن یک فرد از فرد دیگر، میان آنها رابطه نسبی ایجاد می‌شود؟ در این نوع رابطه اختلافاتی میان حقوقدانان و فقها وجود دارد؛ یعنی تنها موردی را موجب رابطه ارتباط نسب می‌دانند که مشروع باشند و معیار مشروع بودن یا نبودن فرزند، وقوع یا عدم وقوع زنا می‌باشد.
با توجه به این مسئله رابطه میان زن و مرد و کودک متولدشده می‌تواند سه حالت داشته باشد:
- رابطه مشروع میان زن و شوهر در این حالت زن و شوهر و فرزند متولد شده با هم رابطه نسبی دارند.
- اگر میان زن و شوهر رابطه نامشروع صورت گرفته باشد و نطفه حاصل زنا باشد، در این حالت طبق نظر اکثریت حقوقدانان و فقها، میان زن و مرد زناکار و جنین رابطه توارث برقرار نمی‌شود.
- در این حالت که اختلافات زیادی میان حقوقدانان و فقها درباره مشروعیت فرزند حاصل است، مسئله نسب جنین آزمایشگاهی است. این مسئله در فقه جدید است و انواع مختلفی دارد که حالت‌های متفاوتی را ایجاد می‌کند.
براساس اصل 167 قانون اساسی، در موارد این‌چنینی باید به فتواها و احادیث معتبر مراجعه کرد اما چون بحث جنین آزمایشگاهی جدید است در نتیجه در فتواهای گذشته و احادث سابقه نداشته است.
بیشتر فقها معتقدند شرع اسلام صرفاً در زمینه نسب فرزند ناشی از زنا دخالت کرده و زنا تعریفی متفاوت دارد که با جنین آزمایشگاهی متفاوت است و نمی‌توان جنین متولد شده از لقاح مصنوعی را نامشروع دانست زیرا تجاوز یا زنایی رخ نداده و عمل دخول انجام نشده است بنابراین باید این جنین را شرعی دانست و میان جنین و والدین رابطه توارث در نظر گرفت
اما عده دیگری نیز اعتقاد دارند که نسب شرعی فقط از راه ازدواج و نزدیکی منتقل می‌شود و رابطه‌ای به جز این شرعی نیست و رابطه توارث ایجاد نمی‌کند.
همچنین اختلافاتی در زمینه صاحب اسپرم و تخمک یا رحم اجاره‌ای وجود دارد. ما در اینجا صرفاً به توضیحاتی در این زمینه می‌پردازیم اما باید بدانید قانون ایران در این زمینه کامل نیست و تنها برای مواردی خاص قانون وضع شده است.
بررسی نسب و ارث جنین آزمایشگاهی
براساس نظر حقوقدانان و فقها، میان جنینی که از اسپرم و تخمک اهدایی شکل‌گرفته (اهدای جنین) و گیرندگان جنین رابطه نسبی و توارث وجود ندارد.اما اختلاف نظر میان فقها و حقوقدانان درباره ارتباط میان صاحب نطفه و جنین است.
وضعیت توارث جنین حاصل شده از اسپرم و تخمک متعلق به زوجین شرعی
درصورتی‌که اسپرم و تخمک یک زوج در خارج از رحم به کمک ابزار آزمایشگاهی لقاح پیدا کنند و جنین حاصله به رحم زن منتقل شود، زن و مرد پدر و مادر او هستند و تمام حقوق ناشی از توارث را نیز خواهد برد.
اما شرط این مسئله این است که مرد در زمان لقاح زنده باشد و نطفه بعد از مرگ او شکل نگرفته باشد.
وضعیت توارث جنین حاصل شده از اسپرم اهدایی
اگر زن قدرت باروری داشته باشد اما مرد این توان را نداشته باشد و جنین از اسپرم اهدایی شکل‌گرفته باشد، در این حالت در زمینه ارث بردن و رابطه نسبی بین جنین و صاحب نطفه اختلاف وجود دارد.
اگر زوجه دارای قدرت باروری باشد اما زوج از این نعمت محروم باشد از اسپرم اهدایی در بارور شدن استفاده می‌شود. در رابطه با ایجاد رابطه نسبی و توارث بین صاحب نطفه جنین در این حالت اختلاف نظر است. عده‌ای از فقها جنین حاصل از اسپرم زن با مرد غریبه را جایز نمی‌دانند و معتقدند در این حالت بین شوهر زن و جنین رابطه توارث شکل نمی‌گردد؛ اما عده دیگر معتقد به توارث و رابطه نسبی هستند زیرا این کار زنا نیست و در شرع نیز منع نشده است.
تعدادی از فقها معتقدند اگر مرد صاحب نطفه از لقاح مطلع نباشد رابطه توارث و نسب میان صاحب نطفه و کودک شکل می‌گیرد اما اگر آگاه باشد این مسئله انجام نمی‌شود.
همین‌طور که می‌بینید قوانین کشور ما در این زمینه کاملاً ضعیف و ناقص هستند. بسیاری از افراد معتقدند جنین شکل‌گرفته از اسپرم اهدایی با مادر رابطه توارث دارد اما با شوهر او ندارد، از سوی دیگر گروهی دیگر میگویند ازآنجایی‌که این مرد آگاهانه با همسرش برای فرزند آوری اقدام کرده‌اند پس در برابر کودک مسئول بوده و کودک حق توارث و نسب دارد.
وضعیت توارث جنین حاصل شده از تخمک اهدایی
حالا بیایید ببینیم اگر تخمک اهدا شده باشد وضعیت توارث جنین چگونه خواهد بود؟ در این حالت اسپرم از مرد است و تخمک به زنی غیر از همسر او تعلق دارد. جنین شکل گرفته در این شیوه می‌تواند به رحم زوجه یا رحم زن دیگری منتقل شود.
در این مورد نیز اختلافات زیادی وجود دارد. عده‌ای رابطه توارث و نسب را بین جنین و صاحب رحم برقرار می‌دانند زیرا در عرف مادر فرزند زنی است که او را متولد کرده باشد، عده‌ای دیگر مادر کودک را صاحب تخمک می‌دانند و صاحب رحم را مادر رضاعی می‌دانند، اما دسته سوم هر دو زن را مادر جنین حساب می‌کنند و شوهر که اسپرم از او بوده پدر کودک می‌باشد.
وضعیت توارث در حالت اهدا جنین
اگر زن و شوهر هیچ کدام صاحب اسپرم و تخمک به کار رفته در لقاح نباشند و جنین صرفاً در رحم زن پرورش پیدا کند، در این حالت ایجاد رابطه نسبی و ارث موجب اختلاف است. برخی معتقدند که پدر فرزند صاحب اسپرم است و عده‌ای معتقدند او در صورت جهل به تلقیح پدر است.
در زمینه مادر نیز برخی صاحب تخمک را مادر می‌دانند، برخی صاحب رحم را و گروهی هر دو را و در این حالت میان این سه نفر رابطه نسبیت ایجاد می‌شود و از هم ارث می‌برند.
وکیل ارث
با توجه به آنچه گفته شد، می‌بینید که پرونده‌های این‌چنینی تا چه حد گیج‌کننده هستند و با توجه به ضعف قانون در این زمینه، بهتر است در صورت اختلاف در این قبیل مسائل، از همکاران ما در سامانه حقوقی عدلاک کمک بگیرید.
تماس فوری با تیم حقوقی متخصص در شهر شما
تماس با تلفن‌های 09150998001 و 09393106011
با سلام، متوجه نمیشم یعنی دارید میگید بچه ای که از لقاح مصنوعیه از پدر و مادر ارث نمیبره یا فرزند اونها حساب نمیشه؟ من خودم یه دختر دارم از اهدای جنین هم هستش، درسته ژنتیکی بچه ما نیست اما چرا نباید از ما ارث ببره؟ یعنی اگر ما بمیریم دیگران میتونن ارث دخترم رو منکر بشن؟
سلام
فقط ارث نمی بره
عجیب نیست؟ یعنی اون بچه به خواست همون پدر و مادر ایجاد شده، خواست اونا بوده که لقاح انجام شده ، فرزندشون حساب میشه بعد ارث نمیبره؟ چرا قوانین ما این مدلیه واقعا؟ اومدیم من فردا افتادم مردم، این بچه دیگه حقی نداره؟ اگر قراره ارث نبره چرا غیرقانونیش نمیکنن؟
سلام فرزند من حاصل از تخمک اهداییه آیا از مادر ارث نمیبره؟در ثانی وقتی تو شناسنامه اسمی از اهدایی وجود نداره و اسم مادر اسم گیرنده رحمه چطور مینونن ثابت کنند؟
سلام
ببنید در این مورد متاسفانه قانونی وجود ندارد و بستگی به نظر قاضی دارد که این مورد را به چه صورت ارتباط دهد به فقه
عجیب نیست؟ یعنی اون بچه به خواست همون پدر و مادر ایجاد شده، خواست اونا بوده که لقاح انجام شده ، فرزندشون حساب میشه بعد ارث نمیبره؟ چرا قوانین ما این مدلیه واقعا؟ اومدیم من فردا افتادم مردم، این بچه دیگه حقی نداره؟ اگر قراره ارث نبره چرا غیرقانونیش نمیکنن؟
حالا میتونید الان سهم ایشون رو بدید. یعنی نذارید به اون موقع برسه.تو زمان زنده بودن فرد اختیار اموالشو داره اما اگر وصیت کنه که تمام اموالش رو به یک نفر بخشیده باز هم قانون سی درصد رو فقط در نظر میگیره