سرقت حدی چیست و چه تفاوتی با سرقت عادی دارد؟ مجازات سرقت حدی چیست؟ وکیل سرقت چه نقشی در دفاع از متهم دارد؟ باید بگوییم که در قوانین ایران بخشی از قوانین مرتبط با شرع اسلام است. رفتار انسان باید ایجاد مسئولیت کند. بنابراین قوانین و چهارچوب هایی برای رفتار انسان مشخص‌شده است.یکی از جرائمی که در قوانین حدی بسیار جدی گرفته‌شده است عمل سرقت و دزدی کردن است.
سرقت چیست؟
سرقت به عمل ربودن اموال منقول و غیر منقول دیگران گفته می‌شود.به عبارتی تصاحب مال دیگران به زور یا غیر آن.
به طور کلی دو نوع سرقت وجود دارد. سرقت ساده یا عادی و سرقت مقید
سرقت مقید سرقتی است که شامل قوانین کیفری مشدده می‌شود مانند سرقت مسلحانه یا هتک حرز یا سرقت در شب که در مقاله ای جداگانه در این باره توضیح داده ایم.
اگر بخواهیم سرقت را براساس قانون ایران تعریف کنیم. ماده 267 و 268 قانون مجازات اسلامی درباره سرقت اینطور بیان می‌دارد: «سرقت عبارت است از ربودن مال دیگری به طور پنهانی»
ویژگیهای سرقت حدی
اما همۀ سرقت ها مشمول حکم حد نمیشوند. برای اینکه یک سرقت با مجازات حد تنبیه شود باید ویژگیهایی داشته باشد:
- سارق بالغ باشد یعنی به بلوغ شرعی رسیده باشد.
- سارق به اجبار وادار به این عمل نشده باشد و به اختیار و انتخاب خودش سرقت کرده باشد.
- سارق از حرام بودن عمل سرقت مطلع باشد.
- سرقت از روی اضطرار و ناچاری نباشد.
- سرقت در زمان قحطی و گرسنگی نبوده باشد.
- هدف و قصد سارق از برداشتن مال، دزدی باشد.
- پول یا مال سرقت شده در مکان امن مناسب (حرز) قرارگرفته باشد.
- پول یا مال سرقت شده متعلق به دولت یا وقف نباشد.
- اندازه آن 4/5 نخود طلای مسکوک باشد که به صورت پول معامله می‌شود یا ارزش مالی آن به همان اندازه باشد.
- فرد سارق پدر مالک مال نباشد.
اگر سرقتی شامل تمام موارد فوق باشد مشمول مجازات حد می‌شود. البته درصورتی‌که قبل از شکایت مالک مال دزدیده شده سارق را نبخشد و سارق قبل از اینکه جرمش به اثبات برسد توبه نکرده باشد.
آشنایی با چند ماده قانون مجازات اسلامی
ماده 270 : «درصورتی‌که مکان نگهداری مال از کسی غصب شده باشد، نسبت به وی و کسانی که از طرف او حق دسترسی به آن مکان را دارند، حرز محسوب نمی‌شود.»
ماده 271: « هتک حرز عبارت از نقض غیر مجاز حرز است که از طریق تخریب دیوار یا بالا رفتن از آن یا باز کردن یا شکستن قفل و امثال آن محقق می‌شود.»
ماده 272:« هرگاه کسی مال را توسط مجنون، طفل غیر ممیز، حیوان یا هر وسیله بی اراده ای از حرز خارج کند مباشر محسوب می‌شود و درصورتی‌که مباشر طفل ممیز باشد رفتار آمر حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری است.»
ماده 274: «ربایش مال به اندازه نصاب باید در یک سرقت انجام شود.
ماده 275: «هرگاه دو یا چند نفر به طور مشترک مالی را بربایند باید سهم جداگانه هرکدام از آنها به حد نصاب برسد»
ماده ۲۷۶: «سرقت در صورت فقدان هر یک از شرایط موجب حد، حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری است.» همچنین معاونت و مشاورت در سرقت نیز حکم تعزیری دارد.
ترجمه چند اصطلاح قانونی در قوانین بالا
حرز: مکانی است که مال برای حفاظت در آن نگهداری می‌شود، بانک، صندوق امانات و جعبه جواهراتی که قفل داشته باشد.
درصورتی‌که سارق مال را از یک ملک غصبی بدزدد، آن مکان حرز محسوب نمی‌شود.
چنانچه سارق با وسیله ای حرز را باز کند (گاو صندوق یا جعبه امانات و…) و یا اینکه این کار را توسط فرق صغیر یا دیوانه ای که قابل به تمیز نیست انجام دهد مثل این است که خودش غیرمستقیم این کار را کرده است. اما اگر سارق آن پول یا طلا یا … را توسط فرد صغیر بدزدد آمر به سرقت حساب می‌شود و به مجازات سرقت تعزیری محکوم می‌گردد.
طفل غیر ممیز: شخصی که نابالغ است یا قدرت درک درست و غلط ندارد و سود و ضرر را از هم تشخیص نمیدهد.
مباشر: کسی که از طرف مالک اموال او را اداره می‌کند.
طفل ممیز: طفلی که قوه تشخیص و درک نسبی دارد. اگرچه به سن بلوغ نرسیده باشد اما می‌تواند سود و ضرر یا زشت و زیبا را از هم تفکیک کند. معمولا کودکان 6 تا 7 ساله اینطور شناخته می‌شوند. چنانچه در ممیز بودن طفل شکی وجود داشته باشد باید او را غیر ممیز بدانیم.
مجازات سرقت حدی
مطابق ماده 278 قانون مجازات اسلامی چنانچه فردی سرقتی مرتکب شود که همه شرایط گفته شده در بالا را داشته باشد مشمول حکم حد می‌گردد و این حکم به این ترتیب اجرا می‌گردد:
- در سرقت حدی اول: چهار انگشت دست راست سارق از انتهای انگشتان بریده یمشود.
- در سرقت حدی دوم: پای چپ سارق از پایین برآمدگی آن به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند قطع می‌گردد.
- در سرقت حدی سوم: سارق به حبس ابد محکوم می‌شود. البته چنانچه سارقی که به حبس ابد محکوم شده در طول حبس توبه کند در صورت مصلحت می‌تواند مورد عفو قرار گیرد یا مجازات او به مجازات تعزیری تبدیل شود.
- در سرقت حدی چهارم: اگر سارق در زندان مرتکب سرقت شود محکوم‌به اعدام است.
چند سؤال
- مجازات حدی یعنی چه؟ مجازات حدی نوعی از مجازات است که میزان و نوع آن در قوانین شرع مشخص‌شده است. توضیحات کامل این نوع مجازات و جرائم مشمول حد در مقاله مشابهی درج گردیده است.
- انواع مجازات‌های حدی کدامند؟ اعدام و شلاق و قطع دست و پا و تبعید از انواع مجازات حدی هستند که اجرای هرکدام بستگی به شرایط و قواعدی دارد.
- شرایط مجازات حدی چیست؟ مرتکب این جرم باید عاقل و بالغ باشد و به حد درک و تشخیص رسیده باشد که بداند عمل او خلاف قانون است و از مجازات کار خود با خبر باشد.
وکیل سرقت
وکیل سرقت یک وکیل کیفری است که در چهارچوب قوانین به دفاع از متهم می پردازد. چنانچه فردی به درست یا اشتباه متهم به جرم سرقت شده باشد، لازم است که در اولین فرصت با یک وکیل گفتگو نماید.شما می توانید با پیوستن به گروه تلگرامی مشاوره حقوقی موسسه، سوالات حقوقی خود را با کارشناسان ما مطرح کنید.
سؤالات متداول درباره دزدی حدی
۱. دزدی حدی چیست و چه تفاوتی با دزدی عادی دارد؟
دزدی حدی یکی از انواع سرقت است که در صورت داشتن شرایط خاصی مانند حرز، نصاب شرعی، عمد و اختیار سارق و… مشمول مجازات مشخص‌شده در شرع اسلام می‌شود. دزدی عادی یا تعزیری برخلاف دزدی حدی، در شرایطی رخ می‌دهد که یکی از شرایط شرعی برای حد وجود نداشته باشد و مجازات آن به تشخیص قاضی و قانون تعزیری است.
۲. شرایط تحقق دزدی حدی چیست؟
برای اینکه یک سرقت، دزدی حدی محسوب شود باید شرایطی مانند: بلوغ و عقل سارق، عمدی بودن سرقت، عدم وجود اضطرار، قرار داشتن مال در حرز، و رسیدن ارزش مال به نصاب شرعی (۴.۵ نخود طلای مسکوک) رعایت شده باشد.
۳. اگر یکی از شرایط دزدی حدی وجود نداشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت فقدان هر یک از شرایط دزدی حدی، جرم صورت‌گرفته مشمول سرقت تعزیری می‌شود و مجازات آن متفاوت است، مانند حبس یا شلاق طبق قانون تعزیرات.
۴. مجازات دزدی حدی چیست؟
مجازات دزدی حدی به ترتیب زیر است:
- بار اول: قطع چهار انگشت دست راست
- بار دوم: قطع پای چپ
- بار سوم: حبس ابد
- بار چهارم (در زندان): اعدام
۵. آیا امکان بخشش یا توبه برای دزدی حدی وجود دارد؟
بله، اگر سارق قبل از اثبات جرم در دادگاه توبه کند و قاضی آن را بپذیرد، یا اگر صاحب مال از شکایت صرف‌نظر کند، ممکن است مجازات حد اجرا نشود.
۶. دزدی حدی چه ارتباطی با حرز دارد؟
برای اینکه دزدی حدی تلقی شود، مال باید در مکان امن و حفاظت‌شده (حرز) قرار داشته باشد. اگر مال در حرز نباشد، سرقت مشمول مجازات تعزیری خواهد شد.
۷. دزدی حدی در چه مواردی شامل قطع عضو نمی‌شود؟
اگر سارق نابالغ، مجبور، در شرایط اضطراری یا ناآگاه به حرمت دزدی باشد، یا مال متعلق به خودش باشد، یا قبل از شکایت مالک، رضایت حاصل شود، مجازات حدی اجرا نمی‌شود.
۸. نقش وکیل در پرونده‌های دزدی حدی چیست؟
وکیل سرقت نقش حیاتی در دفاع از متهم دارد. او می‌تواند با بررسی شرایط پرونده، نبود یکی از شرایط دزدی حدی را اثبات کند و پرونده را از مجازات سنگین حدی به تعزیری تبدیل نماید.
۹. آیا دزدی حدی همیشه به قطع دست منجر می‌شود؟
خیر، تنها زمانی که تمام شرایط شرعی دزدی حدی وجود داشته باشد و مالک شکایت کند و سارق توبه نکرده باشد، قطع دست انجام می‌شود.
۱۰. آیا دزدی حدی در ایران همچنان اجرا می‌شود؟
بله، در صورتی که تمام شرایط قانونی و شرعی برای دزدی حدی محقق شود، این مجازات قابل اجراست، هرچند در عمل بسیاری از پرونده‌ها به دلیل نبود یکی از شرایط، به سرقت تعزیری تبدیل می‌شوند.