قرار نهایی دادیاری شامل مواردی مانند قرار منع تعقیب، قرار ترک تعقیب، قرار جلب و قرار موقوفی تعقیب می‌باشند. این قرارها در شرایط مختلف در برخی از جرائم توسط دادگاه صادر می‌شود.
قانون بر اساس میزان جرم، مجازات‌های مختلفی را برای افراد خطاکار و مجرمین در نظر گرفته است. رسیدگی به این جرائم بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری انجام می‌شود و روند رسیدگی به پرونده از ابتدا تا انتها مشخص شده است. قضات و مسئولین قضایی باید بر مبنای این قوانین به پرونده‌ها رسیدگی کنند.
بخشی از رسیدگی دادگاه به جرائم، متناسب با جرم در دادسرا انجام می‌شود؛ یعنی تحقیقات مقدماتی در دادسرا انجام می‌شود و با بررسی شواهد و مدارک مشخص می‌شود که آیا فرد متهم، جرم یادشده را مرتکب شده یا خیر. برخی دیگر از جرائم نیز به صورت مستقیم به دادگاه ارجاع داده می‌شوند تا مراحل رسیدگی مقدماتی و تحقیقات آن متناسب با شرایط شکلی پیش‌بینی‌شده در قانون آیین دادرسی کیفری انجام می‌شود.
نتیجه رسیدگی مراجع قضایی به پرونده، صدور حکم است. حکم دادگاه به دو صورت صادر می‌شود یا قرار است و یا رأی صادر می‌شود. چنانچه در دادسرا یا دادگاه تحقیقات مقدماتی جرم به پایان برسد، مرجع رسیدگی‌کننده قرار نهایی را صادر میکند و نظر خود را از طریق پیامک برای طرفین دعوا ارسال میکند؛ اما منظور از قرار نهایی چیست؟ چند نوع قرار نهایی داریم ؟ ما در این مقاله به توضیح مسائل مرتبط با قرار نهایی می‌پردازیم.
بیشتر بدانیم:
قرار نهایی دادیاری
پیش از این اشاره کردیم که قرار نهایی یعنی تصمیمی که دادسرا یا دادگاه درباره رسیدگی مقدماتی به اتهام متهم وارد میکند.
جرائمی که رسیدگی به آنها از ابتدا در دادگاه انجام می‌شود دو دسته هستند:
- جرائم منافی عفت مانند جرائم کودکان زیر 15 سال، رابطه نامشروع، زنا و جرائمی که مجازات تعزیری درجه 7 یا 8 دارند از جرائمی هستند که تحقیقات آنها در دادگاه کیفری شماره یا دو انجام می‌شود.
- در مواردی به جز آنچه گفتیم، جرائم عمومی و جزایی در دادسرا مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. در دادسرا، دادیار به عنوان نماینده دادستان بعضی از وظایف او را انجام می‌دهد مثلاً درباره اتهام متهم تحقیق می‌کنند و یا نقش بازپرس را ایفا می‌کنند و می‌توانند قرار نهایی را صادر کنند.
بر این اساس مفهوم قرار نهایی دادیاری را با یک مثال توضیح می‌دهیم:
تصور کنید فردی قراردادی را جعل میکند و بر اساس قرارداد جعلی مدعی می‌شود که از فرد دیگری طلب دارد و با این قرارداد جعلی، در شورای حل اختلاف برای مطالبه طلب اقامۀ دعوا میکند.
اما طرف مقابل این قرارداد را منکر می‌شود و مدعی می‌شود که قرارداد فوق جعلی است. در این صورت قاضی قرار اناطه را صادر میکند و به او یک ماه زمان می‌دهد تا برای شکایت جعل سند اقدام کند. طرف دوم شکایتش را از طرف دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با استناد به رونوشت قرارداد جعلی در پرونده شورای اختلاف شکایتی ثبت میکند و پرونده شکایت جعل اسناد به شعبه دادیاری دادسرا فرستاده می‌شود.
شعبه دادیاری فرد مدعی جعلی بودن سند را احضار میکند و نمونه امضای او را اخذ میکند. طرف مقابل نیز احضار می‌شود و اتهام به او تفهیم می‌شود.
بعد از این دست خط قرارداد و امضا مورد کارشناسی قرار می‌گیرد و کارشناس نظر می‌دهد که امضای زیر قرارداد، امضای جعلی است؛ بنابراین دادیار تحقیق یا بازپرس دادسرا با علم بر جعلی بودن امضا جرم جعل را صادر میکند.
قرار نهایی جلب برای فردی که امضا را جعل کرده صادر می‌شود و به دو طرف پرونده از طریق پیامک اطلاع داده می‌شود تا از طریق سامانه ثنا متن قرارداد را مطالعه کنند. تصمیم نهایی بعد از انجام تحقیقات توسط شعبه دادیاری صادر می‌شود که به آن قرار نهایی میگویند.
برای مطالعه بیشتر:
انواع قرار نهایی دادیاری
به‌طورکلی قرار نهایی دادیاری چند نوع است؟ قرار نهایی توسط دادسرا و گاهی توسط دادگاه صادر می‌شود. انواع مختلف قرار نهایی با توجه به شرایط خاص عبارتند از:
- قرار منع تعقیب: قرار منع تعقیب یک قرار نهایی است که معنای آن این است که روند تحقیقات بازپرس بی‌گناهی متهم تحت تعقیب را نشان می‌دهد؛ بنابراین رسیدگی به پرونده متوقف می‌شود.
- قرار موقوفی تعقیب: یکی از قرارهای نهایی که در دادگاه یا دادسرا صادر می‌شود، قرار موقوفی تعقیب است. این قرار توسط بازپرس پرونده یا قاضی صادر می‌شود و معنای آن این است که رسیدگی به پرونده و تحقیقات به دلیلی بدون ارتباط با جرم متوقف می‌شود. درصورتی‌که متهم پرونده به دلیلی فوت کند، امکان تحقیق وجود نخواهد داشت و قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود.
- قرار ترک تعقیب: در جرائم قابل‌گذشت، چنانچه شاکی پرونده پیش از صدور کیفرخواست رضایت بدهد و از شکایت خود بگذرد، دادستان قرار ترک تعقیب را صادر میکند. این قرار نهایی تنها قراری است که به درخواست شاکی و در دادسرا صادر می‌شود.
- قرار جلب به دادرسی: یکی از قرارهای نهایی است که مفهوم آن این است که بازپرس پرونده تصمیم گرفته است که متهم موردنظر، مجرم است و باید برای محاکمه به دادگاه فرستاده شود.
برای مطالعه بیشتر:
صدور قرار تامین در جرائم مواد مخدر چه قواعدی دارد؟
هر چه باید درباره قرار وثیقه در پرونده های مواد مخدر بدانید.
مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به قرار تأمین کیفری
در جرائم مواد مخدر کدام فرد به اعتراض نسبت به میزان وثیقه کیفری رسیدگی میکند؟مطابق قانون رسیدگی به اعتراض کیفری بر عهده دادگاه است. با توجه به اینکه متهم نسبت به قرار تعیین‌شده اولیه که توسط بازپرس پرونده و قاضی مشخص‌شده اعتراض کرده است، دادگاه کیفری که مسئول رسیدگی به جرائم مواد مخدر نیز هست به این اعتراض رسیدگی می‌نماید.
نتیجه اعتراض به قرار
پس از ثبت اعتراض و رسیدگی دادگاه کیفری به اعتراض متهم نسبت به میزان قرار تأمین مشخص‌شده، دادگاه کیفری پرونده را بررسی میکند و پس از مقایسه میزان قرار صادرشده با جرم انتسابی ، در صورتی که تناسب میزان قرار صادرشده با جرم رعایت نشده باشد ، نسبت به تغییر میزان وثیقه حکم می‌دهد . در غیر این صورت میزان قرار مشخص‌شده را تائید کرده و اعتراض را رد میکند. نتیجه این بررسی قطعی است و امکان تجدیدنظرخواهی برای آن وجود ندارد.