وکیل تسخیری – یکی از حقوق شهروندی که در هر جامعۀ متمدن باید رعایت شود، حق داشتن وکیل در دادگاههاست. اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی در این باره میگوید:« در همه دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد.»

وجود وکیل در دعواها و محاکم مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه وکلا به قوانین حقوقی و مدنی آشنایی کامل دارند و روال قانونی پرونده‌های حقوقی را می‌شناسند. همچنین یک وکیل خوب در امر سخنوری مهارت دارد و می‌تواند دلایل خود را به روشنی و در زمان درست استفاده کند. درحالی‌که یک فرد عادی که با قوانین و تبصره‌های قانونی آشنا نیست، ممکن است نتواند به درستی از حقوق خود دفاع کند. همین مسئله هم موجب طولانی شدن روند دادرسی و اتلاف وقت دادگاه می‌گردد.

مشکل بسیاری از افراد هم این است که توانایی مالی استخدام وکیل را ندارند. ازآنجایی‌که مطابق قوانین هیچ‌کس نباید از دفاع از حق خود محروم شود، در این موارد به تشخیص دادگاه وکیل تسخیری در اختیار فرد قرار می‌گیرد.

وکیل تسخیری کیست؟

وکیل تسخیری یک وکیل کیفری است که از طرف دادگاه برای دفاع از افرادی که توانایی دفاع از خود را ندارند یا قدرت مالی لازم برای استخدام وکیل را ندارند انتخاب می‌شود. مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، حضور وکیل در جرائم کیفری به دلیل نوع مجازات‌ها لازم و ضروری است. البته در سایر پرونده‌های قضایی نیز در صورت تشخیص دادگاه، متهم و شاکی می‌توانند درخواست وکیل تسخیری نماید.

ماده 48 قانون آئین دادرسی کیفری بیان می‌دارد: « با شروع تحت نظر قرار گرفتن، متهم می‌تواند تقاضای حضور وکیل نماید. وکیل باید با رعایت و توجه به محرمانه بودن تحقیقات و مذاکرات، با شخص تحت نظر ملاقات نماید و وکیل می‌تواند در پایان ملاقات با متهم که نباید بیش از یک‌ ساعت باشد ملاحظات کتبی خود را برای درج در پرونده ارائه دهد»

همچنین در یکی دو سال اخیر تبصره‌ای به این ماده اضافه شده است که بیان می‌دارد: « در جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی و همچنین جرائم سازمان‌یافته که مجازات آنها مشمول ماده 302 قانون است، در مرحله تحقیقات مقدماتی طرفین دعوی، وکیل یا وکلای خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تائید رئیس قوه قضائیه باشد، انتخاب می‌نمایند. اسامی وکلای مزبور توسط رئیس قوه قضائیه اعلام می‌گردد.»

وکیل تسخیری در دادسرا

مطابق ماده 190 آئین دادرسی کیفری، متهم می‌تواند در مرحلۀ تحقیقات دادگستری همراه خود وکیل داشته باشد. بازپرس موظف است قبل از شروع تحقیق و بازجویی این حق را به متهم ابلاغ کند و متهم می‌تواند تا زمان حضور وکیل از حرف زدن خودداری کند. همچنین بهتر این است که متهم هیچ برگه و اعترافی را بدون حضور وکیل خود امضا نکند.

اگر متهم برای بازپرسی احضار شد بهتر آن است که با وکیل خود در جلسه حاضر شود تا اظهارات وکیل در جلسه ثبت گردد. در هر دادگاهی هر دو طرف دادگاه می‌توانند درخواست وکیل داشته باشند. و این حقی قانونی است. و وظیفه دادگستری این است که این حق را در نظر بگیرد.

چنانچه بازپرس اجازه حضور وکیل را به متهم ندهد یا حق داشتن وکیل را در زمان دستگیری و قبل از بازپرسی به متهم یادآوری نکند، متهم می‌تواند شکایت کند و این شکایت موجب مجازات انتظامی برای بازپرس می‌گردد. همچنین در جرائمی که حکم احتمالی آنها اعدام یا حبس ابد است، چنانچه متهم در زمان بازپرسی وکیلی معرفی نکند یا توان مالی استخدام وکیل را نداشته باشد، به دلیل حساسیت مسئله بازپرس موظف است برای او درخواست وکیل تسخیری بنماید.

وکیل تسخیری در مرحله دادگاه

وظایف وکیل تسخیری تنها در دادسرا خلاصه نمی‌شود. بلکه وکیل تسخیری در دادگاه نیز وکالت پرونده را برعهده‌دارد. مطابق ماده 347 آیین دادرسی کیفری، متهم می‌تواند تا پایان اولین جلسۀ رسیدگی از دادگاه تقاضای تعیین وکیل کند. درصورتی‌که عدم تمکن مالی متهم احراز شود، دادگاه از بین وکلای حوزۀ قضایی، وکیلی برای متهم انتخاب می‌کند. چنانچه وکیل در قبال خدمات خود درخواست حق‌الوکاله نماید، حق‌الوکاله متناسب با عملکرد وکیل و تعرفه‌های قانونی قوه قضائیه از بودجۀ قوه قضائیه پرداخت می‌شود.

همچنین چنانچه دادگاه حضور وکیل را برای فرد بزه دیده‌ای که تمکن مالی ندارد لازم بداند، برای او نیز اقدام به تعیین وکیل تسخیری می‌نماید.

در چه جرائمی جلسات دادگاه بدون حضور وکیل تشکیل نمی‌شود؟

در جرائمی که مجازات آنها اعدام، حبس ابد، قطع عضو، نصف دیه کامل یا دیه کامل است دادگاه بدون حضور وکیل تشکیل نمی‌شود و اگر متهم وکیلی مشخص نکند یا وکیل او بدون دلیل موجه در دادگاه حضور نیابد، دادگاه آن وکیل را عزل کرده و وکیل تسخیری دیگری را برای متهم مشخص می‌کند. همچنین وکیل متخلف که بدون عذرموجه در دادگاه حضور پیدا نکرده است باید جوابگوی مراجع ذی‌صلاح باشد.

همچنین چنانچه بعد از مشخص شدن وکیل تسخیری، متهم شخصاً وکیلی را به دادگاه معرفی کند، وکالت وکیل تسخیری منتفی می‌شود و حق‌الوکاله او از بودجۀ قوه قضائیه پرداخت می‌شود.

برای مطالعۀ بیشتر:
مجازات شهادت دروغ در دادگاه

وکیل تسخیری در دادسرا و دادگاه کودکان و نوجوانان

دادگاه کودکان و نوجوانان در سه مورد به سرپرست کودک اعلام می‌کند که برای او وکیل تعیین کند.

جرائمی که رسیدگی به آنها بر عهده دادگاه کیفری درجه یک است
جرائمی که منجر به پرداخت دیه یا ارش بیشتر از یک پنجم دیه می‌شود.
در جرائم تعزیری درجه شش و بالاتر

چنانچه در این موارد وکیلی تعیین نگردد، یا وکیل تعیین‌شده در دادگاه حاضر نشود، مرجع قضایی موظف است برای طفل وکیل تعیین کند. همچنین اگر جرم ارتکابی از نوع درجه 7 یا 8 باشد، خود والدین کودک می‌توانند از او دفاع کنند. ولی اگر این کار را نکند، دادگاه باید برای او وکیل تسخیری مشخص نماید.

تعیین وکیل تسخیری برای مجنون

چنانچه مجرم قبل از صدور حکم قطعی دادگاه دچار جنون شود، تا زمان بهبود دادرسی متوقف می‌شود. مگر اینکه جرم مربوط به حق‌الناس باشد و شرایط دادگاه به نحوی باشد که فرد حتی در صورت سلامت هم نتواند از خودش دفاع کند. در این صورت به سرپرست یا ولی فرد مجنون فرصتی 5 روزه برای معرفی وکیل ارائه می‌شود و درصورتی‌که خانواده به هر دلیل وکیلی معین نکرد یا توان مالی تعیین وکیل را نداشت، برای او وکیل تسخیری مشخص می‌شود.

هزینه و حق‌الوکاله وکیل تسخیری

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم حق‌الوکاله وکیل تسخیری چه برای متهم یا شاکی پرونده باشد، هزینه‌ای ندارد و این دادگاه مطابق تعرفه‌های دادگاه و از بودجۀ قوه قضاییه پرداخت می‌شود.

نحوۀ درخواست وکیل تسخیری

چنانچه درگیر یک پرونده کیفری شده‌اید و توانایی استخدام وکیل ندارید، باید از دادگاه تقاضای وکیل تسخیری کنید. فرد درخواست‌کننده باید دادخواست اعسار را ضمیمه پروندۀ خود کند و این اعسار توسط دادگاه و شاهدان اثبات گردد. سپس برای فرد وکیل تسخیری مشخص می‌شود.

0 0 رای ها

امتیازدهی به مقاله