در این مقاله قصد داریم درباره تفاوت خسارت، جریمه، دیه و ارش صحبت کنیم. باید بدانید افراد می‌توانند برای مجازات مالی طرف مقابل خود در قالب خسارت، جریمه، دیه یا ارش اقدام کنند. در این مقاله قصد داریم درباره تفاوت جریمه، دیه و ارش از نظر قانونی صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
تماس فوری با تیم حقوقی متخصص در شهر شما
تماس با تلفن‌های 09150998001 و 09393106011
تفاوت خسارت، جریمه با دیه و ارش چیست؟
در بعضی مواقع براساس حکم قانون، افراد بدون اینکه از هم طلبی داشته باشند یا به هم بدهی داشته باشند، متعهد می‌شوند که مبلغی را به دیگری پرداخت کنند. این مبلغ با توجه به دلیل این تعهد می‌تواند متفاوت باشد.
ما پیشتر در مقاله‌هایی درباره تفاوت دیه و اُرش در جرائم صحبت کرده‌ایم. بیشتر مردم تفاوت اُرش و دیه را به درستی نمی‌دانند و خسارت و دیه و جریمه را یکی می‌دانند اما باید بدانید از دید قانون هرکدام از این تعهدات مالی، از نظر تعریف و ماهیت قانونی با هم متفاوتند.
برای انجام مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری با همکاران ما کلیک کنید.
دسته‌بندی‌ها
1- تقسیم‌بندی اول با توجه به گیرنده مبلغ تعهد می‌باشد. به عبارتی جریمه یا بعضی از خسارت‌های مالی، مبلغی است که فرد به دولت یا سازمان‌های دولتی ارائه می‌دهد اما اُرش و دیه خسارتی است که شخص به فرد حقیقی دیگری که از عمل او آسیب‌دیده پرداخت می‌کند.
2- تقسیم‌بندی دوم با توجه به نوع تعهدات است: معمولاً جریمه و خسارت تعهدات حقوقی یا اداری مالی هستند که در قوانینی مانند قانون مدنی، قانون مسئولیت مدنی و … عنوان شده است. اگرچه در قوانین کیفری نیز این مسئله دیده می‌شود؛ اما دیه و اُرش صرفاً در قوانین کیفری بیان می‌شود.
حالا بیایید تعریفی از هرکدام از این موارد را بیان کنیم.
جریمه :مبلغی است که به دلیل قانون‌شکنی و تخلف از قانون از سوی یک نهاد قانونی مرتبط دریافت می‌شود؛ مثلاً جریمه عبور از چراغ‌قرمز توسط راهنمایی و رانندگی دریافت می‌شود.
خسارت : خسارت در حقیقت همان غرامت است، خسارت در حقیقت مبلغی است که در صورت ایجاد ضرر و زیان به فرد آسیب‌دیده و زیان‌دیده داده می‌شود.
ماده 1 قانون مسئولیت مدنی می‌گوید:
هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود می‌باشد.
ماده 2 قانون مسئولیت مدنی
در موردی که عمل واردکننده زیان موجب خسارت مادی یا معنوی زیان‌دیده شده باشد دادگاه پس از رسیدگی و ثبوت امر او را به جبران خسارات مزبور محکوم می‌نماید و چنانچه عمل واردکننده زیان فقط موجب یکی از خسارات مزبور باشد دادگاه او را به جبران همان نوع خساراتی که وارد نموده محکوم خواهد نمود.
در این تعریف قانونی منظور از عملی بدون مجوز قانونی چیست؟ چنانچه فردی در حین ساخت و ساز خانه خود، موجب آسیب به دیوار همسایه شود موظف است که خسارت را جبران کند.
در مسئله پرداختن خسارت به فرد آسیب‌دیده عمد بودن یا نبودن شرط نیست . همچنین اهلیت داشتن افراد نیز در آن مؤثر نیست. به عنوان مثال اگر یک کودک یا یک مجنون موجب ضرری به دیگران شود، اولیای او موظف به پرداخت خسارت هستند. یا اینکه باید این خسارت و غرامت را از اموال فرد محجور بپردازند.
البته باید بدانید آسیبی که فرد به دیگران وارد می‌کند حتماً نباید مالی باشد، بلکه می‌تواند آسیب به اعتبار و آبروی فرد باشد و ایجاد خسارت معنوی کند. بنابر ماده 3 قانون مسئولیت مدنی می‌گوید:
دادگاه میزان زیان و طریقه و کیفیت جبران آن را با توجه به اوضاع و احوال قضیه تعیین خواهد کرد جبران زیان را به صورت مستمری نمی‌شود تعیین کرد مگر آن که مدیون تأمین مقتضی برای پرداخت آن بدهد یا آن‌که قانون آن را تجویز نماید.
بر این اساس دادگاه میزان ضرر و زیان و روش جبران آن را مشخص می‌کند و جبران ضرر و زیان نمی‌تواند به صورت مستمری باشد . مگر اینکه فرد مدیون برای پرداخت آن تأمین لازم را بدهد یا اینکه توسط قانون این‌طور حکم شود.
برای انجام مشاوره حقوقی تلگرامی و آنلاین کلیک کنید.
دیه چیست؟
دیه مبلغی است که در شرع برای آسیب‌های عامدانه یا غیر عامدانه مشخص شده است و میزان آن بسته به زمان وقوع جرم و عمدی یا غیرعمدی بودن جرم متفاوت است؛ مثلاً دیه آسیب به دست با دیه چشم متفاوت است و دیه چشم با دیه نفس تفاوت دارد.
ماده ۴۴۸ و ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی این مسئله را بهتر توضیح می‌دهند:
ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی می‌گوید:
دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.
ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند:
موارد دیه کامل همان است که در مقررات شرع تعیین شده است و میزان آن در ابتدای هر سال توسط رئیس قوه قضائیه به تفصیل بر اساس نظر مقام رهبری تعیین و اعلام می‌شود.
برخی از افراد دیه را مجازات نمی‌دانند . در حقیقت اختلافات حقوقی زیادی بین دیه و غرامت وجود دارد.
بند پ ماده 14 قانون مجازات اسلامی می‌گوید:
مجازات‌های مقرر در این قانون چهار قسم است:
الف- حد
ب- قصاص
پ- دیه
ت- تعزیر
تبصره- چنانچه رابطه علیت بین رفتار شخص حقوقی و خسارت وارد شده احراز شود دیه و خسارت، قابل مطالبه خواهد بود. اعمال مجازات تعزیری بر اشخاص حقوقی مطابق ماده (20) خواهد بود.
در بند پ این ماده، مشخصاً بیان شده است که دیه یک مجازات است و غرامتی است که به فرد آسیب‌دیده یا ورثه او داده می‌شود.
پرداخت خسارت در حوادث غیرمترقبه با چه کسی است؟
براساس ماده 452 قانون مجازات اسلامی:
دیه، حسب مورد حق شخصی مجنی‌علیه یا ولی دم است و احکام و آثار مسئولیت مدنی یا ضمان را دارد. ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه، مصالحه، ابراء و تهاتر، بری نمی‌گردد.
تبصره ـ ورثه مقتول به جز بستگان مادری به نسبت سهم‌الارث از دیه مقتول نیز ارث می‌برند.
ماده ۵۵۹ قانون مجازات اسلامی :
هرگاه در اثر جنایت صدمه‌ای بر عضو یا منافع وارد آید؛ چنانچه برای آن جنایت در شرع دیه مقدر یا نسبت معینی از آن به شرح مندرج در این قانون مقرر شده باشد مقدار مقرر و چنانچه شرعاً مقدار خاصی برای آن تعیین نشده ارش آن قابل مطالبه است.
امیدواریم که این توضیح توانسته باشد به شما عزیزان در زمینه تفاوت خسارت، جریمه، دیه و اُرش اطلاعات مناسبی با شما مطرح کرده باشد.
تماس فوری با تیم حقوقی متخصص در شهر شما
تماس با تلفن‌های 09150998001 و 09393106011