نحوه ردیابی و نقطه زنی موبایل

آیا موبایل فرد توسط دادگاه قابل‌ردیابی است؟

آیا محل حضور فرد را می توان از روی ردیابی و نقطه زنی موبایل پیدا کرد؟

سیم کارت یعنی چه؟

قبل از اینکه بخواهیم در مورد ردیابی و نقطه زنی موبایل صحبت کنیم لازم است معنای سیم کارت را بدانیم. شاید شما هم جزو آن دسته افراد باشید که اصلا به معنای سیم کارت فکر نکرده اید یا اگر هم فکر کرده اید گمان می برید سیم کارت از واژه سیم که یک ناقل الکتریکی یا الکترونیکی است می آید یعنی همان سیم برق یا سیم تلفن و امثال اینها در صورتی که این برداشت از ریشه غلط و اشتباه است. سیم کارت یعنی کارتی که مدلی برای معرفی هویت مشترک است.

سیم از سه حرف اول Subscriber Identity Module به معنای ماژول یا نمونه معرفی کننده مشترک تشکیل شده است. سیم کارت در واقع کارتی هوشمند است که اطلاعات مشترک یا استفاده کننده را برای شناساندن یک تلفن همراه در خود نگه می دارد.

در صورت نیاز به مطالعه مقاله وکیل پایه یک دادگستری در مشهد کلیک کنید

وکیل پایه یک دادگستری در مشهد - مشاوره حقوقی

کاربرد و موارد استفاده نقطه زنی موبایل:

در مواردی لازم است جهت دستگیری متهم یا مجرم و تشخیص محل اختفای وی موبایل وی ردیابی یا نقطه زنی شود تا امکان دسترسی و دستگیری فراهم گردد. همچنین در برخی پرونده های کیفری جهت تشخیص حضور فرد در محل جرم لازم است به سابقه استفاده خط از دکل های مخابراتی و آنتن های تلفن همراه مراجعه نمود. مجرمین در مقام دفاع و انکار جرم معمولاً ادعا میکنند که در آن لحظه در مکان دیگری حضورداشته‌اند.

این موضوع در جرائم اتفاقی بیشتر قابل‌ استفاده است و الا مجرمین حرفه ای در زمان ارتکاب جرمی که از قبل برنامه‌ریزی‌ شده از بردن موبایل خود به محل وقوع جرم خودداری میکنند یا موبایل و خطی را همراه خود میبرند که ناشناخته باشد. چون ردیابی و نقطه زنی از طریق سیم‌کارت و گوشی انجام میگیرد در نتیجه با بردن سیم کارت و موبایل گمنام امکان ردیابی و نقطه زنی وجود ندارد.

از نقطه زنی گاهی جهت دسترسی به محل اختفای متهم یا مجرم فراری استفاده می شود. سابقه استفاده موبایل یا سیم کارت از آنتن های قرار گرفته در سطح شهر یا کشور می تواند محل مخفی شدن مجرم را افشا نماید. با بررسی میزان استفاده موبایل از این آنتن ها و تاریخ ها و تعداد اتصال و بهره گیری محل تردد یا اقامت یا جایی که مجرم آن منطقه را به عنوان مرکز انجام فعالیت های خود قرار داده است برای مراجع انتظامی یا قضایی کشف می گردد. پس از کشف با زیر نظر گرفتن منطقه تحت پوشش آنتن امکان دسترسی یا دستگیری متهم فراهم می گردد.

نمونه پرونده و استفاده از نقطه زنی موبایل:

در یک پرونده درگیری افراد مسلح شبانه به محل سکونت یکی از موکلین یورش برده و ضمن تهدید، وی را به شدت مورد ضرب و جرح قرار داده بودند. خوشبختانه به جهت خانوادگی بودن دعوا موکل اکثر ایشان را می شناخت و شماره موبایل های آنها را در اختیار داشت. در جلسه رسیدگی ایشان ضمن انکار شدید ادعا داشتند که اصولاً در آن شب و آن ساعت در داخل شهر حضور نداشته اند. ما صبر کردیم تا خوب اظهارات ایشان پایان یافته صورتجلسه گردد سپس از دادگاه تقاضای نقطه زنی شد.

خوشبختانه اثبات گردید که چهار نفر از ایشان در آن شب دقیقاً در همان منطقه محل سکونت موکل حضور داشتند و از دکل مخابراتی نزدیک منزل موکل با یکدیگر تماس های مکرر داشتند. در حقیقت قبل از ورود به منزل موکل در یکی از کوچه های نزدیک و مشرف به منزل موکل قرار گذاشته بودند. در نتیجه به همین راحتی از طریق ردیابی و نقطه زنی موبایل های ایشان امکان اثبات صحت ادعای موکل و خلاف واقع بودن اظهارات مجرمین فراهم گردید.

باید دانست که ردیابی و نقطه زنی موبایل فقط با دستور مقام قضایی امکان‌پذیر است و در غیر این موارد در صورت انجام فاقد وجاهت قانونی است و جرم محسوب میشود.

نحوه ردیابی و نقطه زنی موبایل — **برای دریافت مشاوره اآنلاین به صورت رایگان کلیک کنید**

سؤال! نقطه زنی چیست؟

به محل حضور تقریبی افراد جهت تکمیل پرونده یا دستگیری متهم یا کشف محل اختفای مجرم فراری و … از طریق دکلهای آنتن دهی موبایل نقطه زنی میگویند. نقطه زنی فقط با دستور مراجع قضایی انجام میگیرد و هر شخصی نمیتواند تقاضای نقطه زنی یا ردیابی موبایل فردی دیگر را بنماید.

آیا میتوان محل دقیق فرد را از طریق نقطه زنی موبایل تعیین و مشخص کرد؟

البته با نقطه زنی موبایل محل دقیق فرد مشخص نمیشود بلکه محل تقریبی شخص بسته به میزان بُرد دکل مشخص میشود. یعنی نقطه دقیقی که فرد در آن مکان ایستاده یا مخفی‌ شده است تشخیص داده نمیشود. در واقع به‌ نوعی شهر یا منطقه ای که شخص در آن حضور دارد یا موبایلش آخرین بار از آن دکل استفاده نموده است را مشخص میکند که با توجه آنچه گفتیم بنا به محدوده تحت پوشش هر دکل میتواند متغیر باشد.

نحوه ردیابی و نقطه زنی موبایل:

معمولاً در مکانهایی که موبایل آنتن میدهد یک دکل بی تی اس (BTS) وجود دارد که میتوان از طریق اپراتورهای تلفن همراه نسبت به نقطه زنی موبایل اقدام نمود. این دکلها که ایستگاه فرستنده و گیرنده دارند در محدوده خود کلیه گوشیهای موبایل را شناسایی می‌کنند.

دکلها یا آنتن های بی تی سی بردهای متفاوتی دارند و بسته به محل قرارگیری یا ارتفاع آن‌ها محدوده های بیشتری را تحت پوشش قرار میدهند که بین 5 تا 50 کیلومتر را شامل میشود. گفتنی است هر چه محدوده آنتن کمتر باشد نقطه زنی دقیق تر شده و محدوده محل اختفای مجرم یا متهم کمتر و کوچک‌تر خواهد شد.

وجود ساختمانهای بلند در محدوده آنتن ها نیز در میزان منطقه تحت پوشش تأثیرگذار است و مانعی جدی در نقطه زنی موبایل محسوب میشود. جایی که موانعی سر راه سیگنال های دریافتی یا ارسالی وجود دارد محدوده تحت پوشش کاهش یافته و امکان ردیابی موبایل از طریق نقطه زنی سخت تر می شود.

آیا نقطه زنی گوشی خاموش امکان‌پذیر است؟

یکی از سوالاتی که زیاد پرسیده می شود این است که آیا نقطه زنی گوشی خاموش نیز امکان دارد یا خیر؟ پاسخ مثبت است. باید گفت امکان ردیابی و نقطه زنی گوشی خاموش نیز وجود دارد. در واقع اپراتورهای تلفن همراه از طریق شناسایی سیم‌ کارتی که روی گوشی استفاده میشود و مشخصات موبایل اقدام به ردیابی و نقطه زنی میکنند درنتیجه این امکان در مواردی که گوشی خاموش است نیز امکان‌پذیر است.

آیا نقطه زنی موبایل فاقد سیم کارت نیز ممکن است؟

سوال دیگری که پرسیده می شود این است که آیا نقطه زنی موبایل فاقد سیم کارت نیز امکانپذیر است؟ شاید تعجب کنید اما خوشبختانه امکان ردیابی و نقطه زنی گوشی فاقد سیم کارت نیز وجود دارد. باید عرض کنیم که صرف اتصال موبایل به آنتن های مخابراتی برای نقطه زنی کافی است و نیازی به وجود سیم کارت و تماس نیست.

دکل های آنتن تلفن همراه میتوانند آخرین نقطه ای که گوشی خاموش یا روشن‌شده را نیز ردیابی و با نقطه زنی مشخص نمایند یا تشخیص دهند در حال حاضر در کدام محدوده قرار دارد. یکی از دلایل ریجستر یا ثبت کردن گوشی ها نیز همین است.

گوشی های تلفن همراه در خود سامانه‌ای دارند که اگر گوشی در حالت خاموش یا پرواز باشد پالسها و سیگنالهایی از خود ساطع میکند که با استفاده از فنّاوری‌های روز این سیگنال ها قابل‌ردیابی و نقطه زنی هستند.

این سامانه‌ها درگوشی همیشه در حالت فعال قرار دارند و نزدیک‌ترین دکلها و آنتن های مخابراتی و تلفن همراه را پیدا کرده و ارتباط میگیرند. یکی از دلایلی که شما میتوانید حتی بدون سیم‌ کارت تماس اضطراری برقرار نمایید نیز همین مکانیسم است.

موارد استفاده از دستور نقطه زنی:

مطابق قانون صرفاً در پرونده های کیفری حساس، ویژه و سنگین آن‌ هم جهت تکمیل اطلاعات پرونده یا به‌ منظور دسترسی یا دستگیری مجرمین فراری و در نتیجه در جرائم مهم میتوان از مرجع قضایی درخواست ردیابی و نقطه زنی موبایل متهم یا مجرم را نمود و اجرای آن منوط و متوقف بر صدور این دستور توسط قاضی یا بازپرس رسیدگی‌کننده به پرونده است.

مطابق ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری کنترل ارتباطات مخابراتی افراد ممنوع است مگر جرائمی که مربوط به امنیت داخلی یا خارجی کشور باشد یا برای کشف جرائم موضوع ماده 302 همین قانون یعنی قتل، قطع عضو یا جرائم سیاسی و مطبوعاتی و … لازم باشد.

وفق تبصره ماده 150 نیز این کنترل ارتباطات مخابراتی که نقطه زنی را نیز شامل میشود به تشخیص دادگاه نخستین که رأی زیر نظر او اجرا میشود آن‌هم با موافقت رئیس‌کل دادگستری استان انجام میگیرد.

ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری: به جرائم زیر در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود:

الف-جرائم موجب مجازات سلب حیات.

ب-جرائم موجب حبس ابد.

پ-جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن.

ت-جرائم موجب مجازات تعزیری درجه 3 و بالاتر.

ث-جرائم سیاسی و مطبوعاتی.

نظریه مشورتی شماره 7/98/1859 مورخه 1398/12/11 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

سؤال: آیا صرف موارد نقطه زنی و ردیابی و اخذ پرینت تماس های ورودی و خروجی تلفن همراه متهمان و یا سایر افراد دخیل در پرونده نیازمند رعایت تشریفات مقرر در ماده 150 قانون مارالذکر و اخذ مجوز از رئیس کل دادگستری و در حوزه این مرجع رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح می باشد یا خیر؟

نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه:

با عنایت به اطلاق عبارت «کنترل ارتباطات مخابراتی افراد» در ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 که در راستای نحوه اعمال اصل بیست و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب شده است، ممنوعیت موضوع این ماده علاوه بر محتوای ارتباطات مخابراتی شامل «اخذ پرینت فهرست ورودی و خروجی تماس ها و پیامک های متهم» نیز می شود و ردیابی از طریق تلفن همراه (نقطه زنی و نقطه یابی) از مفهوم «کنترل ارتباطات مخابراتی افراد» موضوع ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری خارج است.

نظریه مشورتی شماره 7/1401/889 مورخه 1401/10/20 اداره حقوقی قوه قضاییه

استعلام: با توجه به مفاد بند 2 ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در خصوص کنترل مخابراتی و اطلاق عبارت محکومان در تبصره یاد شده؛ اولاً آیا بررسی نقاط آنتن دهی (نقطه یابی یا نقطه زنی) مصداق کنترل مخابراتی است؟ ثانیاً در فرض یاد شده تبصره مذکور شامل محکومان اجرای احکام مدنی نیز می شود؟

نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه:

اولاً با عنایت به اطلاق عبارت «کنترل ارتباطات مخابراتی افراد» در ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 که در راستای اعمال اصل بیست و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب شده است، ممنوعیت موضوع این ماده شامل محتوای ارتباطات مخابراتی و همچنین اخذ پرینت فهرست ورودی و خروجی تماس ها و پیامک های متهم می شود؛ اما ردیابی از طریق تلفن همراه (موسوم به نقطه یابی و نقطه زنی) از مفهوم «کنترل ارتباطات مخابراتی افراد» موضوع ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره 2 این ماده خارج است. ثانیاً با توجه به پاسخ بند اولاً پاسخ به این سوال روشن است.

نقطه زنی سیم کارت برای محکومان مالی:

یکی از مشکلاتی که افراد پس از صدور حکم و در مرحله اجرا با آن مواجه اند این است که معمولاً محکوم علیه مالی جهت توقیف و وصول محکوم به ندارد و خودش نیز متواری است و دسترسی به وی امکانپذیر نمی باشد. در این حالت صدور حکم جلب سیار نیز قابلیت اجرایی ندارد. وقتی نمی توان محکوم علیه را پیدا نمود چگونه می توان وی را جلب کرد؟ در این گونه مواقع جهت دسترسی به محکوم علیه مالی می توان از همان مرجع صادر کننده حکم قطعی تقاضای ردیابی و نقطه زنی موبایل وی را نمود. البته ذکر این گفته لازم است که دادگاه ها به سهولت با این تقاضا موافقت نمی نمایند.

باید کلیه مراحل اجرایی سپری شده و به هیچ وجه دسترسی به شخص محکوم علیه میسر نباشد تا دادگاه تقاضای نقطه زنی را بررسی نماید. ضمن اینکه صرف عدم دسترسی به محکوم علیه کافی نیست و باید از تاریخ صدور حکم جلب سیار مدت ها گذشته باشد و در طول این مدت محکوم له مراجعات متعدد داشته و صورتجلساتی مبنی بر تلاش جهت دستگیری و اجرای حکم جلب موجود باشد و الا صرف اخذ حکم جلب و نگه داشتن آن علی رغم گذشت مدت طولانی نمی تواند دلیل قانع کننده ای برای موافقت قاضی با تقاضای نقطه زنی موبایل محکوم علیه باشد.

نقطه زنی جهت اثبات بی گناهی:

در شکایات مطروحه علیه افراد به جهت ارتکاب جرم، متهم می تواند جهت اثبات بی گناهی خود به نقطه زنی موبایل استناد نماید. به عنوان مثال اگر جرمی به شخصی که در مظان اتهام قرار دارد نسبت داده شود و متهم جهت اثبات بی گناهی خود بخواهد اثبات نماید که در تاریخ وقوع جرم در مکان مورد ادعا حضور نداشته است می تواند از مرجع قضایی در خواست نقطه زنی موبایل خود را بنماید. البته پذیرش این درخواست بستگی به نوع جرم و تصمیم دادگاه دارد.

مرجع قضایی الزامی به پذیرش این درخواست ندارد چرا که در صورت کشف این موضوع به تنهایی نمی تواند دلیلی بر برائت متهم باشد. چه بسا متهم با برنامه ریزی قبلی موبایل خود را به شخص دیگری سپرده باشد تا در زمان لازم از آن جهت تبرئه خود استفاده کند.

نقطه زنی موبایل شاهد:

آیا امکان نقطه زنی موبایل شاهد وجود دارد؟ گاهی در جریان یک پرونده طرف مقابل به شهادت شاهد استناد کرده و شاهد جهت ادای شهادت به دادگاه احضار می شود در صورتی که اصولا یقین داریم که شاهد در تاریخ و زمان وقوع جرم در محل حضور نداشته است. در چنین مواقعی آیا امکان نقطه زنی موبایل شاهد جهت اثبات کذب بودن شهادت وجود دارد؟

پاسخ: نقطه زنی امری امکانپذیر است اما همانطور که فوقا نیز بیان گردید اتخاذ تصمیم در این خصوص با قاضی یا بازپرس رسیدگی کننده به پرونده است. در جرائم مهم و جرائمی که دلیل طرفین دعوا منحصر به شهادت شاهد است امکان موافقت با این درخواست زیاد است. باید توجه داشت در هر پرونده ای امکان انجام این درخواست وجود ندارد.

یکی دیگر از دلایلی که می تواند در تصمیم قاضی برای نقطه زنی موبایل شاهد موثر باشد این است که ظن قوی بر عدم صحت شهادت شاهد وجود داشته باشد. فرد درخواست کننده نقطه زنی باید شواهد و قراین خود را در مخدوش و غیر واقعی بودن شهادت شاهد به دادگاه ارائه نماید.

نقطه زنی در شبکه های اجتماعی:

به جهت گسترش شبکه های اجتماعی افراد به جای استفاده از سیم کارت یا سامانه پیامکی بیشتر ترجیح می دهند از پلتفرم ها و نرم افزارهای شبکه های اجتماعی استفاده کنند. سوالی که پیش می آید این است که آیا امکان ردیابی و نقطه زنی در شبکه های اجتماعی مثل واتساپ، اینستاگرام، تلگرام و امثال این ها وجود دارد یا خیر؟ پاسخ منفی است و امکان ردیابی و نقطه زنی شبکه های اجتماعی وجود ندارد. با توجه به اینکه سرورهای این نرم افزارها در خارج از ایران قرار دارد ردیابی و نقطه زنی آنها امکانپذیر نیست.

مضاف بر این به جهت امکان ساخت آیدی فیک و جعلی موضوع سخت تر هم می شود. البته شاید بتوان گفت در نرم افزارهای داخلی به مانند سروش و ایتا و امثالهم ردیابی و نقطه زنی قابل انجام است اما همانطور که عنوان شد این امر در هر پرونده ای انجام نمی شود.

در پایان لازم است به عرض برسانیم که تقاضا یا درخواست ردیابی و نقطه زنی از مرجع قضایی، متن سختی ندارد و میتوان در چند سطر آن را نوشت اما توصیه میشود در صورت نیاز به داشتن وکیل از وکلای آشنا به این حوزه یا اصطلاحاً وکیل سایبری بهره برد.

مرجع قانونی نقطه زنی موبایل:

پس از موافقت قاضی با درخواست نقطه زنی دادگاه مراتب را طی دستوری به مرجع قانونی که حسب مورد می تواند پلیس آگاهی یا پلیس اطلاعات و امنیت باشد ارجاع دهد. معمولا مرجع قانونی جهت انجام نقطه زنی پلیس اطلاعات و امنیت است اما در مواردی ممکن است این کار توسط پلیس فتا یا پلیس آگاهی نیز انجام شود.

نمونه درخواست ردیابی و نقطه زنی موبایل:

دادستان/بازپرس/دادیار یا ریاست محترم دادگاه/دادسرا…

سلام علیکم

احتراما نظر به اینکه آقای/خانم محکوم علیه پرونده کلاسه…متواری است و محل اختفای وی مشخص نیست و اجرای حکم مدت هاست مقدور نمی باشد از محضر آن مقام محترم خواهشمند است موبایل وی به شماره…از طریق لازم نقطه زنی و ردیابی گردد تا امکان کشف محل اختفای وی میسر و اجرای حکم امکانپذیر گردد.

با تشکر و احترام مجدد

دکتر سالمون- موسسه حقوقی و داوری مهر آرتا نوین

سامانه حقوقی عدلاک با بهترین و مجرب ترین وکلای سایبری در خدمت شماست.

نویسنده : دکتر سالمون

3.8 4 رای ها

امتیازدهی به مقاله

اشتراک در

75 نظرات

بازخورد (Feedback) های اینلاین

مشاهده همه دیدگاه ها

رضا

1 سال قبل

با سلام
بنده متهم به سرقت هستم بازپرس پرونده دستور نقطه زنی خط من را داد و در جایی که من حدود یکسال بود نرفته بودم نقطه زنی مثبت بوده البته بنده گزارش مامور کلانتری را دیدم که با شاکی پرونده رفیق بود.سوال ایا امکان اینست که نقطه زنی توسط پلیس اگاهی یا فتا بصورت مستقیم بدون دخالت این افسر کلانتری برای اینجانب مجددا انجام شود؟؟؟بنده لایحه فرستادم برای بازپرس اما بدان توجهی نکرده

پاسخ