یکی از حقوق مالی مهم زن در قانون ما مهریه است و زن نسبت به مهریه اختیار کامل دارد و می‌تواند مطابق صلاح دید خود از مهریه‌اش استفاده کند یا کلا آن را به همسرش ببخشد؛ اما بخشیدن مهریه نیز نیاز به رعایت شرایط خاصی دارد که در این مقاله درباره آن به تفضیل صحبت خواهیم کرد.
بخشیدن مهریه به صورت یک نوشته دستنویس
اگر زن با خط خودش و با ثبت تاریخ و امضا، بنویسد که تمام یا بخشی از مهریه خود را بخشیده است و ادعایی به آن ندارد، این دست‌نوشته از نظر قانونی بی‌اعتبار است و مرد نمی‌تواند با استناد به آن ادعا کند که مهریه خانم بخشیده شده است.
بخشیدن مهریه به صورت شفاهی
اگر خانم در حضور چند شاهد یا همسرش بگوید که مهریه‌اش را بخشیده و ادعایی روی آن ندارد باز هم این مسئله اعتبار قانونی ندارد. حتی با وجود شهادت شاهدان نیز حق دریافت مهریه برای خانم در این مورد همچنان پابرجاست.
بیشتر بخوانیم:
اعتراض به حکم طلاق غیابی به چه صورت انجام میشود؟
بخشش مهریه در دفتر اسناد رسمی
اگر خانمی قصد قطعی بر بخشیدن مهریه دارد این کار باید در دفتر اسناد رسمی و به صورت قانونی انجام شود. به این ترتیب درخواست به صورت حقوقی ثبت میشود و در آینده نیز مشکلی میان مرد یا ورثه ایجاد نمی‌کند. پس از اینکه درخواست بخشش مهریه در دفتر اسناد رسمی ثبت شد، باید متن اقرارنامه‌ی زن به دفتر ازدواجی که عقد نکاح در آن خوانده‌شده ارسال شود تا در عقدنامه و دفتر ازدواج این مسئله ثبت گردد.
بخشیدن مهریه نیاز به اجازه پدر دارد؟
برای بخشیدن مهریه یا دریافت آن خانم به‌هیچ‌وجه نیاز به اجازه پدر ندارد و از نظر قانونی نیازی به این کار نیست اما دفترخانه‌ها برای بخشیدن مهریه رضایت پدر را لازم می‌دانند. دلیل این کار نیز جلوگیری از مشکلات در آینده می‌باشد.
بخشش مهریه بدون شاهد
در بیشتر موارد، بخشیدن مهریه توسط زن به دلیل علاقه او به همسرش انجام میشود. مگر در زمانی که طلاق خلع و مبارات در میان باشد که زن با بخشیدن مهریه می‌خواهد از همسرش طلاق بگیرد. گاهی بخشیدن مهریه توسط زن از سر اکراه و اجبار یا به دلیل احساسات است.
از نظر قانون و شرع برای جلوگیری از این مسئله راه حل قانونی پیش‌بینی‌نشده اما دفاتر اسناد در این مواقع اجازه پدر همسر و امضای دو شاهد را برای بخشیدن مهریه شرط قرار می‌دهند.حضور نیافتن شاهد می‌تواند مشکلاتی برای اثبات ایجاد کند؛ مثلاً ممکن است زن به صورت عادی مهریه‌اش را ببخشد و چند سال بعد مرد هیچ مدرکی برای اثبات این مسئله که در این بخشش اجبار و اکراهی نبوده نداشته باشد.
هبه بهتر است یا ابراء؟
ابراء به این معناست که مهریه از ذمه مرد برداشته میشود اما هبه عقدی است که در آن فرد، مالکیت اموال خود را به صورت مجانی به فرد دیگری می‌بخشد و این مال می‌تواند معوض یا غیر معوض باشد.
دقت کنید که اگر بخشیدن مهریه به صورت ابراء باشد، امکان رجوع وجود ندارد. ولی اگر زن مهریه خودش را به صورت هبه غیر معوض به مرد ببخشد (چیزی در قبال آن دریافت نکند) امکان رجوع مهریه وجود دارد.
مطالبه مهریه پس از بخشیدن آن
ممکن است که پس از بخشیدن مهریه، زوجه تقاضای بازگشت آن را داشته باشد. آیا این مسئله امکان‌پذیر است؟ باید بگوییم این مسئله به روش بذل مهریه وابسته است. در ادامه درباره این مسئله کمی توضیح می‌دهیم.
ابراءذمه زوج
در این حالت زن، پرداخت مهریه را از گردن مرد ساقط می‌کند؛ بنابراین مرد دیگر تعهدی درباره مهریه نخواهد داشت و خانم نمی‌تواند دوباره طلب مهریه کند.
هبه مهریه
اگر خانم مهریه‌اش را به شوهرش هبه کند یعنی درج کند که مهریه را به تو بخشیدم یا هبه کردم، درصورتی‌که مهریه مشخص باشد، مثلاً بخشی از یک خانه یا زمین یا اتومبیل مشخص، در این صورت درصورتی‌که آن خانه یا زمین یا اتومبیل وجود داشته باشد، زن می‌تواند مهریه‌اش را رجوع کند
نکته: این قاعده درباره هبه معوض صادق نیست چون هبه معوض به معنای پرداخت چیزی در عوض مهریه به زن است که در این صورت زن نمی‌تواند از امکان رجوع هبه و بازگشت مهریه استفاده کند.
بذل مهریه
بذل به معنای بخشش است اما مفهوم آن با هبه متفاوت است و کاربرد آن در طلاق توافقی است؛ یعنی زن مهریه خود را به مرد بذل می‌کند تا بتواند طلاق بگیرد. در بذل مهریه، خانم می‌تواند تا پایان عده رجوع به مهریه و مالی که بذل کرده را داشته باشد؛ اما در صورت رجوع به مهریه، مرد هم حق رجوع به زن و برقراری رابطه زوجیت را پیدا می‌کند؛ یعنی در صورت رجوع مهریه، طلاق نیز رجعی میشود.
صلح مهریه
صلح قراردادی بدون بازگشت است؛ بنابراین زمانی که در عقد صلح مهریه بخشیده میشود، تنها به شرط حق فسخ با توافق دو جانبه می‌توان آن را بهم زد. اگر صلح مهریه در ازای دریافت پول یا به صورت رایگان باشد، حق رجوع برای زن وجود ندارد.
بخشیدن بخشی از مهریه
زن می‌تواند قسمتی از مهریه خود را در قبال گرفتن حقوق یا مالی از همسرش یا بدون دریافت هیچ کدام به مرد ببخشد. نیازی نیست که زن تمام مهریه‌اش را ببخشد و مقدار خاصی برای بخشیدن مهریه از طرف زن به مرد در قانون مشخص نشده است؛ بنابراین اختیار این کار با خود زن است که می‌تواند شخصاً تصمیم بگیرد یا با مرد توافق کند.
مدارک لازم برای بخشیدن مهریه در دفاتر اسناد رسمی
- شناسنامه طرفین
- کارت ملی طرفین
- سند ازدواج یا عقدنامه
- اجازه پدر زوجه: این بند توسط سردفتران اسناد رسمی الزام‌آور است؛ یعنی چنانچه زن در قبال بخشیدن مهریه مالی از مرد دریافت نکند یا حق طلاق نگیرد، لازم می‌دانند که اجازه پدر زوجه ضمیمه متن اقرارنامه باشد.
نمونه متن بخشیدن مهریه
اینجانب ………. با کد ملی ………. به‌موجب سند نکاحیه شماره ………. تنظیم‌شده در دفترخانه شماره ………. در مورخ …/…/… با میزان مهریه عندالمطالبه ………. به عقد نکاح دائم جناب آقای ………. فرزند ………. به کد ملی ………. در آمدم و اکنون، به‌موجب این اقرارنامه، با رضایت کامل و با صحت عقل، تمام مهریه خود را به ایشان، بذل (هبه، ابراء) می‌نمایم و حق هر گونه رجوع را از خود، سلب و ساقط می‌کنم.
اینجانب ……. با کد ملی ……… به‌موجب سند نکاحیه شماره ………. تنظیم‌شده در دفترخانه شماره ………. همسر رسمی و دائمی سرکار خانم ……….. به کد ملی ……….. بوده و نسبت به بذل ایشان، قبول ما بذل می‌نمایم.
امضای زوج ………. امضای زوجه ………. امضای شاهد اول ………. امضای شاهد دوم ……….
دقت کنید در این متن نوع بخشش (بذل، هبه، ابراء) با دقت درج شود و از لفظ درست استفاده گردد. بهتر است برای آگاهی بیشتر و بهتر از قوانین با وکلای حرفه‌ای ما مشورت کنید تا بهترین راه را انتخاب کنید.