آیا می شود هدیه را پس گرفت ؟ شرایط پس گرفتن هبه یا هدیه چیست؟
ماده ۸۰۳ قانون مدنی:
بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در شرایط ذیل:
- درصورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده است.
- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود، خواه قهرا” مثل این که متهب به واسطه ی فلس محجور شود خواه اختیارا” مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شده باشد.
- در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل گردد.
شاید برای شما هم این موضوع پیش آمده باشد، که برخی از زوجین، از روی علاقه و محبت و نیت های دیگری، در مراحل مختلف نامزدی یعنی از زمان خواستگاری تا زمان عقد که دوران نامزدی محسوب می شود و یا ازدواج، به علت برهم‌خوردن زوجیت و جدایی، می توانند هدایا را پس بگیرند. و یا به گوشتان رسیده باشد، که می توان هدیه ای را که به شخصی هدیه کرده اید. ولی بعد از مدتی، از عمل خود پشیمان شده اید را پس بگیرید.
در اینجا لازم به ذکر است که از آنجایی که هدیه یک عقد محسوب می شود و عقد هبه نام دارد و به این معنی است که شخصی مالی را به طور رایگان به شخص دیگری می بخشد، هبه یا هدیه می کند. در واقع واهب کسی که نیت بخشیدن مال خود را به دیگری دارد با بخشیدن عین موهوبه که همان هدیه یا مال می باشد به شخص متهب یعنی کسی که مال به اون بخشیده شده عمل هبه را واقع می‌کند.
بر اساس قانون مدنی؛ امکان پس گرفتن هدیه وجود دارد، حتی اگر آن مال در اختیار شما قرار گرفته باشد، باز هم امکان رجوع هبه وجود دارد. زیرا عقد هبه انجام شده است، و از آنجایی که این عقد جایز است. و هدیه در قالب هبه به شخص داده شده است. هر دو طرف این عقد یعنی شخصی که هدیه را داده( واهب)، و شخصی که هدیه را گرفته است (متهب)، می توانند هر زمانی که بخواهند این عقد را برهم زنند.
اما این مسئله وابسته به یکسری شرایط و استثنائات می باشد، که در اینجا ذکر می کنیم: گاهی امکان رجوع هدیه، وجود ندارد مانند: هبه معوض، به این معنا که شخصی هدیه ای را می‌گیرد، اما در مقابل مال یا هدیه ای دیگر، را به شخص داده باشد.
یعنی این عمل دو از سمت دو طرف صورت بگیرد اهمیتی ندارد که شخص هدیه گیرنده در مقابل چیزی که به عنوان هدیه دریافت کرده هبه ای هرچند کم ارزش تر هدیه کرده باشد. و یا اینکه شخصی که مالی را هبه و یا هدیه می کند، پدر و مادر متهب یا هدیه گیرنده باشد. یا در موارد دیگر اگر آن هدیه به دلایلی فروخته شده باشد، یا رهن داده شده باشد، و از مالکیت شخص خارج شده باشد. و قابل روجوع و برگشت نباشد، امکان پذیر نمی باشد، مثلا” یک گردنبند طلا به شخصی هدیه شده است. و شخص هدیه دهنده بعد از مدتی دچار ندامت و پشیمانی شده، و قصد دارد آن هدیه را پس بگیرد.
اما شخص متهب آن گردنبند را فروخته باشد، و امکان رجوع گردنبند وجود نداشته باشد. و یا حتی اگر شخص هدیه دهنده و هدیه گیرنده فوت کرده باشند، باز هم از مواردی هست که امکان رجوع هدیه وجود ندارد. در مورد دوران نامزدی هم که به هر علتی به هم‌میخورد. می توان کلیه هدایایی که از زمان خواستگاری تا عقد رد و بدل شده است، پس گرفته شود.
اما نکته ی ضروری که قابل ذکر است این است که ممکن است عمل هبه یا هدیه به صورت سندرسمی، سند عادی و یا شفاهی باشد، زمانی که به صورت سند رسمی باشد، شما به راحتی می توانید هدایایی را که داده اید پس بگیرید، اما اگر به صورت شفاهی این عمل انجام شده باشد، و به رسمیت در نیامده باشد.
در صورت نیاز پاسخگویی به سوالات حقوقی شما کلیک کنید
شما برای اثبات ادعای خود نیازمند، شهادت شهود می باشید. اما کلیه هدایایی مانند لباس، عطر یا هدایایی مانند غذا، در صورتی که موجود باشند امکان رجوع و مطالبه برای آنها وجود دارد. در غیر این‌صورت نمی توان آنها را مطالبه کرد. و هدایایی هم از قبیل طلا اگر موجودیت داشته باشند می توان عین آن را پس گرفت. اما در صورتی که عین موجود نباشد، می توان قیمت را مطالبه کرد.
اشخاص برای مطالبه هدایا و برهم زدن عقد هبه، می توانند به صورت قانونی هدایا را پس بگیرند. اما همانطور که ذکر کردم باید به استثنائاتی که در این زمینه وجود دارد، دقت کنید. برای مثال: زوج نمیتواند مالی را که به عنوان مهریه به زوجه خود بخشیده باشد، مطالبه کند. زیرا طبق قانون مهریه از حقوق زن محسوب می شود، و یک دین است که بر ضمه مرد می باشد. و باید ادا شود و قابل رجوع و مطالبه و یا پس گرفتن نمی باشد.
در شرایطی که مال هدیه شده دچار تغییراتی شده باشد به مانند اینکه گردنبند طلا هدیه داده شده و شخصی که هدیه را دریافت کرده آن گردنبند را فروخته و با پولش دستبند خریده در چنین شرایطی که مال موهوبه دچار تغییرات و دگرگونی شده باشد و مثلا شمش طلا تبدیل به گردنبند و غیره…… شده باشد، امکان رجوع و مطالبه مال وجود ندارد.
زیرا شرط است که عین مال وجود داشته باشد. در مثال دیگر مانند: اینکه شخصی گندم هدیه بگیرد، اما آن را تبدیل به آرد کند، و یا با آرد نان بپزد. در این صورت عین مال از بین رفته، و قابل رجوع نمی باشد. شرایط و استثنائات از لحاظ عرفی مبنی بر این است که عین قابل پس گرفتن باشد.
انواع هبه بر دو نوع است:
- هبه معوض (غیر مجانی)
- هبه غیر معوض(مجانی)
شخص هدیه دهنده، نمی تواند از مال شخص دیگری هدیه داده و ببخشد. بلکه هبه باید در مالکیت شخص واهب باشد. و همچنین باید اهلیت داشته بالغ و رشید وعاقل باشد و با نیت و اراده مالی را به دیگری هدیه کند. و از طرفی شخصی که هدیه به او داده می شود یعنی شخص متهب باید رضایت از دریافت هدیه داشته باشد و هدیه را قبول نماید زیرا در صورت قبول نکردن و نداشتن تصرف شخص متهب عمل هبه قابل تحقق نمی باشد و جز این موارد ذکر شده هبه واقع نمی شود.
تماس فوری با تیم حقوقی متخصص در شهر شما
تماس با تلفن‌های 09150998001 و 09393106011