یکی از قراردادهای معامله بانکی که از احکام شرعی اسلام نیز هست قرارداد مضاربه می‌باشد. تفاوت مضاربه با ربا این است که سود حاصل از مضاربه حلال است. یعنی مضاربه یک معامله شرعی و قانونی است. البته برای این کار نیاز به رعایت یک سری شرایط خاص وجود دارد.
سامانه حقوقی عدلاک با داشتن بهترین وکلا و کارشناسان حقوقی ، آماده ارائه خدمات مختلف حقوقی در مسائل حقوقی و کیفری ، مشاوره حقوقی، مسائل حقوق خانواده و طلاق و … می‌باشد. تا پایان این مقاله با ما باشید تا بیشتر درباره این قرارداد قانونی با شما صحبت کنیم.
مفهوم مضاربه
مضاربه قراردادی است در آن یک فرد سرمایه خود را برای تجارت در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهد تا هر دو طرف در سود تجارت شریک شوند. این نوع از قرارداد یک قرارداد تجاری است که در آن فرد سرمایه‌گذار به عنوان مالک و طرف مقابل به عنوان مضارب شناخته می‌شوند. باید بدانید شرایط این نوع از معامله به صورت صریح ذکر شده است.
در قرارداد مضاربه، یکی از دو طرف سهم خودش را با پول می‌پردازد و طرف مقابل با کار و تخصص خود سرمایه‌گذاری می‌کند. چنانچه در قرارداد مضاربه برای تجارت طرف مضارب شرطی گذاشته نشده باشد، مضارب اجازه دارد که هر تجارتی که تمایل دارد انجام دهد. به این نوع از مضاربه مضاربه مطلق میگویند.
بیشتر بدانید:
تعریف مضاربه در قانون
بر اساس ماده 545 قانون مدنی، مضاربه قراردادی است که در آن یکی از طرفین معامله سرمایه را تأمین می‌کند و طرف دیگر با سرمایه تجارت می‌کند. شرط مضاربه‌این است که دو طرف در سود این تجارت شریک باشند.
محاسبه میزان سهم هر فرد از سود
برای اینکه بعد از بستن قرارداد مضاربه به مشکلی برخورد نکنیم، باید در قرارداد مضاربه سهم هر فرد را از معامله مشخص کنیم. در حقیقت در قرارداد مضاربه مقدار سود هم مشخص می‌شود و این کار طوری انجام می‌شود که سهم هر طرف معامله نسبت مشخصی از سود را داشته باشد.
این نسبت را به صورت کسری از سود یا درصدی از سود مشخص می‌کنند. مثلاً 45 درصد یا یک سوم سود مشخص می‌شود.بنابراین اگر مبلغ سود یک نفر به صورت دقیق تعیین شود، این قرارداد باطل می‌گردد. دلیل این مسئله این است که درصورتی‌که مضارب سودی نگیرد، مجبور به پرداخت مبلغ خاصی به مالک می‌گردد.
برای تقسیم عادلانه میزان سود معامله برای طرفین بهترین کار این است که سود به نسبت پول و کار افراد تقسیم شود. یعنی اگر سرمایه گذاشته می‌شود سهم مالک از تجارت موردنظر بیشتر شود.
برای تعیین دقیق قرارداد مضاربه و انجام درست و اصولی این قرارداد بهتر است از مشورت یک وکیل متخصص استفاده کنید تا قراردادی اصولی داشته باشید.
بیشتر بخوانید:
محاسبه ضرر و زیان در مضاربه
طبق قانون، هرگونه ضرر و زیان حاصل از تجارت به طور کامل بر عهده مالک قرار دارد. بااین‌حال، در قرارداد مضاربه می‌توان شرطی را قرار داد که در صورت بروز ضرر و خسارت در تجارت مشترک، مضارب باید خسارت ناشی از آن را با استفاده از دارایی‌های خود جبران کند. در این شرایط، معامله صحیح است و هیچ مشکلی ندارد.
همچنین، در قرارداد مضاربه می‌توان سهم هر طرف از ضرر و زیان تجارت را مشخص کرد، اما به‌طورکلی ضرر و زیان معامله بیشتر به عهده مالک است.
شرایط شرعی مضاربه
باید بدانید که مضاربه یک قرارداد شرعی محسوب می‌شود. بنابراین شرایط و نتایج این قرارداد باید با شریعت اسلام انطباق داشته باشد. درصورتی‌که این قرارداد با بی‌دقتی تنظیم شود ، معامله می‌تواند تبدیل به ربا شود و پول حاصل از ربا نیز حرام است.
در کل باید بگوییم که مضاربه مناسب افرادی است که سرمایه کافی دارند اما مایل به انجام کاری با آن نیستند یا زمان کافی برای این کار ندارند یا به روش‌های تجارت آگاهی کافی ندارند. بنابراین فرد سرمایه خود را به یک فرد ماهر و متخصص می‌سپارد و با او قرارداد مضاربه امضا می‌کند. برای اینکه قرارداد مضاربه‌ای شما تبدیل به ربا نشود حتماً با یک وکیل متخصص درباره آن مشورت کنید.
باید بدانید که در قوانین ایران بر اساس مسائل شرعی و تخصصی، شرایطی برای مضاربه در نظر گرفته شده است که این نوع از معامله را از نظر قانونی قابل‌پیگیری و معتبر می‌کند. ما در ادامه درباره این شرط‌های قانونی با شما صحبت می‌کنیم.
سهم هر فرد
بر اساس قانون سهم هر فرد از سود معامله مضاربه‌ای باید جزئی از کل سود باشد. یعنی فرد می‌تواند بگوید یک سوم یا یک چهارم یا به صورت درصدی سی درصد و چهل درصد از سود را برمی‌دارد. اما یک نفر نمی‌تواند تمام سود را بگیرد.
نوع سرمایه
بر اساس قانون سرمایه‌گذاری در مضاربه باید به صورت نقدی باشد. یعنی مالک نمی‌تواند به جای پول نقد ملک یا اتومبیل یا سرمایه غیر نقدی ارائه کند.
بر اساس ماده 547 قانون مدنی، نمی‌توان یک ملک یا یک وسیله را در اختیار فرد قرار داد. بلکه باید پول رایج کشور برای این کار استفاده شود.
استفاده از طلب یا بدهی به عنوان سرمایه
بر اساس قانون نمی‌توان از طلب یا بدهی افراد برای سرمایه‌گذاری استفاده کرد. همچنین نمی‌توان برای ارائه سرمایه از چک مدت‌دار استفاده کرد.
برخی از شروط قانونی برای قرارداد مضاربه از این قرار است:
- بستن قرارداد رسمی و قانونی بین دو طرف
- طرفین مضاربه باید در صحت کامل عقلی بوده و در امور خود صاحب‌اختیار باشند.
- دو طرف مضاربه نباید تحت قیومیت فرد دیگری باشند.
- قرارداد مضاربه می‌تواند بلندمدت یا کوتاه‌مدت باشد و برای این قرارداد محدودیتی وجود ندارد.
- سرمایه ارائه‌شده باید در راه مشروع استفاده گردد.
- مضارب باید توانایی تجارت و انجام کار داشته باشد.
- مضارب نسبت به سرمایه امین و امانت‌دار باشد.
- مضارب نمی‌تواند سرمایه مالک را به دیگری انتقال دهد.
ابطال قرارداد مضاربه
براساس ماده 551 قانون مدنی معامله مضاربه در شرایط زیر فسخ و باطل می‌گردد.می‌توان قوانین زیر را در مورد قرارداد مضاربه در نظر گرفت:
– در صورت فوت یا از دست دادن شرایط قانونی یکی از طرفین، قرارداد مضاربه فسخ خواهد شد، مگر اینکه در وصیت‌نامه به شرایط قرارداد اشاره شده باشد.
– درصورتی‌که مالک ورشکسته و بدهکار شود، مضارب می‌تواند خارج از نوبت و خارج از صف طلبکاران سود خود را دریافت کند؛ چراکه عامل طلبکار محسوب نمی‌شود و در سود معامله شریک است.
– درصورتی‌که کل سرمایه گذاشته‌شده و سود حاصل از آن از بین برود، قرارداد باطل می‌شود.
– درصورتی‌که امکان انجام تجارت مدنظر طرفین که در قرارداد ذکرشده است، وجود نداشته باشد، قرارداد فسخ خواهد شد. برای حفظ اعتبار قرارداد، باید شرایطی که در قرارداد ذکرشده است، وجود داشته باشد.
– درصورتی‌که طرفین به‌صورت توافقی اقدام به ابطال قرارداد نمایند، قرارداد مضاربه فسخ خواهد شد.
– علاوه بر این‌ها، درصورتی‌که یکی از طرفین بدون رضایت طرف دیگر قرارداد را لغو کند، معامله فسخ خواهد شد.
مسئله‌ای مهم در مضاربه
همان‌طور که تا اینجا اشاره کردیم مضاربه سرمایه‌گذاری یک فرد در تجارت فرد دیگری است. برای انجام این معامله یک قرارداد محکم و اصولی لازم است. همچنین پایبند بودن طرفین به قرارداد نیز اهمیت بالایی دارد. درصورتی‌که قصد عقد این قرارداد را دارید قبل از هر کار به خوبی تحقیق کنید و با قوانین آن آشنا شوید. همچنین قرارداد مضاربه را با فردی مطمئن و قابل‌اطمینان تنظیم کنید.
در صورت تمایل می‌توانید با یکی از کارشناسان حقوقی سامانه حقوقی عدلاک تماس بگیرید و سؤالات حقوقی خود را با یک وکیل متخصص مطرح کنید. فراموش نکنید در روزهای سخت ما در کنار شما هستیم.