درباره اهلیت تمتع و استیفا در قانون ایران چه میدانید؟ اهلیت تمتع و استیفا چیست؟ معنای این واژه در قانون چیست؟ کاربرد اهلیت تمتع و استیفا در قانون چیست و چه زمانی از آن استفاده می‌شود؟ چه تفاوتی میان استیفا و اهلیت تمتع وجود دارد؟ شباهت این دو مورد در چیست؟ در این مقاله با ما باشید تا درباره شرایط اهلیت تمتع و استیفا با شما گفتگو کنیم.
تماس فوری با بهترین تیم وکلا در شهرهای استان شما
شماره تلفن‌های ۰۹۱۵۵۰۴۶۹۰۹ و ۰۹۳۹۳۱۰۶۰۱۱
اهلیت تمتع و استیفا در حقوق
اهلیت تمتع و استیفا یکی از مسائل حقوقی مهم پایه‌ای در قانون ایران است. در حقیقت این واژه مشخص‌کننده حقوق هر فرد در جامعه و نحوه استفاده افراد از حقوقشان است. اگر بخواهیم با دید دقیق‌تری این واژه را بررسی کنیم باید بگوییم که قانون‌گذار در قانون حقوق هرکدام از افراد جامعه را به دقت مشخص کرده است. در قانون کشور ما به خوبی مشخص‌شده است که افراد جامعه چه حقوقی دارند و برای داشتن این حقوق باید چه چهارچوب‌هایی را رعایت کنند.
در قانون اولین و مهمترین مسئله‌ای که افراد جامعه به واسطه آن از حقوق مشخصی برخوردار می‌شوند اهلیت تمتع و استیفا است. اولین کاری که هر وکیل حقوقی در پرونده انجام می‌دهد، بررسی اهلیت طرفین دعوا است.
اهلیت تمتع و استیفا به چه معنا است؟
انواع اهلیت در قانون مدنی و حقوقی ایران اهلیت تمتع و استیفا است. ما در اینجا به تعریف این دو واژه می‌پردازیم:
اهلیت: به معنای توانایی و شایستگی است؛ به عبارت دیگر داشتن اهلیت به افراد اجازه می‌دهد که حقوقی را در جامعه داشته باشند و بتوانند از حقوق خود استفاده کنند.
اهلیت به دو دسته تقسیم می‌شود
- تمتع
- استیفا
اهلیت تمتع
اهلیت تمتع به معنای شایستگی فرد برای داشتن حقوقی خاص گفته می‌شود که افراد از زمان تولد تا پایان زندگی خود از آن بهره‌مند می‌شوند؛ به‌عبارت‌دیگر هر فرد زنده عضو جامعه دارای حقوقی است که به دلیل زنده بودن به او داده شده است و صرف زنده‌بودن یک فرد این اهلیت را به او می‌دهد و مواردی مانند ملیت، عقل و سن و … در آن تأثیری ندارد و آن را از بین نمی‌برد.
بنابراین یک فرد خارجی در کشور ما (زن یا مرد باشد) یا حتی جنین متولد نشده‌ای که جاندار و زنده است دارای حقوقی است که هیچ فردی در جامعه نمی‌تواند آن را نفی کند و این حقوق تا زمان زنده بودن فرد وجود دارد و تنها در صورتی از بین می‌رود که فرد موردنظر مرده باشد.
برای مطالعه بیشتر:
اهلیت استیفا
اهلیت استیفا تعریف متفاوتی دارد. این کلمه به معنی قدرت استفاده از حقوقی است که در جامعه به فرد اعطا شده است؛ به‌عبارت‌دیگر اینکه فردی حقی را داشته باشد به معنی این نیست که حق استفاده از آن حق را نیز دارد و افراد زمانی می‌توانند از اهلیت تمتع استفاده نمایند که حق استیفا نیز داشته باشند. این اهلیت تحت شرایط خاصی به افراد داده می‌شود. اگر فردی حق استیفا نداشته باشد، در قانون به عنوان محجور شناخته می‌شود و حق استفاده از حقوق اجتماعی خود را ندارد.
به عنوان مثال تمام افراد با رعایت قوانین می‌توانند معامله کنند، اما افرادی که به بلوغ فکری و رشد ذهنی نرسیده باشند یا دچار بیماری روانی باشند این اجازه از آنها گرفته می‌شود. نمونه دیگر این ماجرا حق ازدواج است. تمام افراد جامعه حق ازدواج دارند (اهلیت تمتع)، اما تنها زمانی می‌توانند این حق را استیفا کنند که به سن قانونی و رشد عقلی رسیده باشند.
این مسئله بسیار مهم است که پیش از هر پرونده حقوقی اهلیت داشتن طرفین توسط وکیل بررسی شود.
نکات مهم درباره اهلیت تمتع و استیفا
همان‌طور که گفتیم اهلیت داشتن افراد یک مفهوم پایه‌ای حقوقی و مدی است. در حقیقت هر چیزی که در قانون مشخص می‌شود بر پایه این دو مسئله می‌باشد.
همان‌طور که گفتیم هر فرد جامعه صرفاً به دلیل زنده‌بودن دارای اهلیت تمتع است اما برای استفاده از این حقوق باید شرایط عمومی و اختصاصی را در نظر بگیرد.
برای اینکه ثابت شود که فرد حق استیفای حقی را دارد، در نظر گرفتن نوع حق او نیز بسیار مهم است؛ به‌عبارت‌دیگر برای استفاده از حقوق خود باید سه شرط را داشته باشد:
- عاقل باشد.
- بالغ باشد
- رشید باشد
ما در ادامه هرکدام از این کلمات را توضیح می‌دهیم.
تماس فوری با بهترین تیم وکلا در شهرهای استان
شماره تلفن‌های ۰۹۱۵۵۰۴۶۹۰۹ و ۰۹۳۹۳۱۰۶۰۱۱
سن بلوغ: در قانون ایران سن بلوغ برای دختران بالای 9 سال و برای پسران بالای 15 سال می‌باشد.
رشد: رشید بودن به معنای داشتن توانایی شناخت خوب و بد و قدرت تصمیم‌گیری است. مطابق قانون سن 18 سال برای افراد جامعه سن رشد محسوب می‌شود.
عاقل بودن: عقل افراد زمانی اثبات می‌شود که دچار جنون دائمی یا ادواری نباشد و توانایی قضاوت و تصمیم‌گیری درست را داشته باشد.
البته شرایط خاص دیگری نیز برای استفاده از برخی حقوق اجتماعی وجود دارد. مسائلی مانند تابعیت افراد نیز می‌تواند در حقوق اجتماعی افراد مؤثر باشد. اگر فردی بخواهد حقوق اجتماعی خود را از طریق قانونی پیگیری کند باید از آن حقوق آگاه باشد. بسیاری از قراردادهایی که بین افراد جامعه بسته می‌شود بر اساس همین حقوق است و درصورتی‌که فرد معامله‌گر حق استیفا نداشته باشد یا یکی از سه شرط را نداشته باشد معامله‌های او باطل خواهند بود.
بیشتر بخوانید: