آیا خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه جرم است؟ در چه صورتی خواندن صیغه طلاق باطل است؟ باید بگوییم صحت صیغه طلاق به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله شرایط لازم برای درستی صیغه طلاق، اراده و قصد واقعی مرد برای طلاق دادن، جاری شدن صیغه طلاق با حضور دو مرد عادل و سایر مسائلی است که در شرع و قانون پیش‌بینی‌شده است. اگر صیغه طلاق بدون حکم دادگاه خوانده شود، این موضوع از دو بعد شرعی و قانونی باید موردبررسی قرار گیرد.
باید بگوییم که خواندن صیغه طلاق توافقی بدون حکم دادگاه معتبر است؛ اما باید روند درست و شرعی آن رعایت شود. رعایت نکردن روند شرعی خواندن صیغه بر اساس قانون حمایت خانواده جرم است و می‌تواند منجر به مجازات شود.
یعنی صیغه طلاق باید حتماً در حضور دو مرد عادل خوانده شود و شرایط فقهی آن رعایت شود در غیر این صورت برای زن و مرد پیامدهای منفی خواهد داشت.
از نظر قانونی، خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه در برخی کشورها، از جمله ایران، جرم محسوب می‌شود و مجازات قانونی برای آن پیش‌بینی‌شده است؛ بنابراین، توصیه می‌شود که در صورت تمایل به طلاق، به روش‌های قانونی و شرعی صحیح عمل کنید و از خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه خودداری کنید.
برای مطالعه بیشتر:
حکم خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه چیست؟
برای پاسخ به این سؤال باید به دو منظر شرعی و قانونی توجه شود.
از منظر شرعی، صیغه طلاق باید با استفاده از الفاظ مخصوص و در حضور دو نفر شاهد طلاق (دو مرد عادل) صحیح واقع شود. مرد باید به اختیار خود و به قصد طلاق همسر خود اقدام به طلاق کند؛ یعنی اجبار و اکراهی نداشته باشد.
زن در زمان جاری شدن صیغه طلاق در زمان عادت ماهیانه نباید باشد. درصورتی‌که صیغه طلاق بدون رأی دادگاه میان دو نفر جاری شده باشد و شرایط لازم برای صحت صیغه طلاق نیز وجود داشته باشد، آثار شرعی آن یعنی پایان یافتن زوجیت میان زن و شوهر را به همراه خواهد داشت و در واقع زن و شوهر با خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه به هم نامحرم میشوند.
از منظر قانونی، برای جاری نمودن صیغه طلاق باید گواهی عدم امکان سازش یا حکم دادگاه دریافت شود. اگر مرد بدون اجازه دادگاه اقدام به طلاق دادن همسر خود نماید، سردفتر ثبت ازدواج و طلاق از ثبت چنین طلاقی خودداری می‌کند؛ چراکه در صورت ثبت طلاق بدون رأی دادگاه مرتکب جرم شده است.
اگر مردی اقدام به جاری نمودن صیغه طلاق بدون ثبت آن در دفاتر ازدواج و طلاق نموده باشد، مرتکب جرمی شده است که مجازات آن طبق قانون حمایت خانواده بیان شده است. بر اساس این قانون، اگر مردی بدون ثبت در دفاتر ازدواج و طلاق که لازمه آن گرفتن حکم دادگاه است، اقدام به خواندن صیغه طلاق نماید، علاوه بر اینکه ملزم به ثبت طلاق می‌شود، به جزای نقدی بیشتر از هشتاد میلیون تا یک‌صد و هشتاد میلیون ریال و یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه محکوم می‌شود.
بنابراین، در مجموع، از منظر شرعی حکم خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه صحیح است، اما از منظر قانونی باید حکم دادگاه یا گواهی عدم امکان سازش گرفته شود و در غیر این صورت، مرتکب جرم شناخته می‌شود.
حکم خواندن صیغه طلاق توافقی بدون حکم دادگاه
طلاق توافقی به طلاقی گفته می‌شود که هر دوی زوجین با هم در خصوص جدا شدن و طلاق موافقت دارند و با انجام توافقاتی درباره زندگی مشترک، از جمله مهریه، نفقه زن، حضانت فرزندان و مسائلی از این قبیل، به طلاق می‌روند. بااین‌حال، این موضوع به تنهایی کافی نیست تا زن و شوهر بدون مراجعه به دادگاه از هم جدا شوند.
بر اساس قانون حمایت خانواده، درصورتی‌که طلاق توافقی باشد، زن و شوهر باید صورت‌جلسه طلاق توافقی خود را امضا کرده و با ارائه دادخواست طلاق، از دادگاه رأی مبنی بر اجازه طلاق بگیرند. دادگاه به توافقات طرفین رسیدگی کرده و پس از انجام مشاوره در طلاق توافقی و گرفتن گواهی عدم بارداری زن، در مدت نسبتاً کوتاهی اجازه طلاق را در قالب گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند.
این گواهی عدم سازش برای ثبت طلاق در محضر، به مدت سه ماه ارائه شود و سردفتر صرفاً با مشاهده این گواهی در همان بازه سه‌ماهه می‌تواند اقدام به ثبت طلاق نماید؛ بنابراین، صیغه طلاق توافقی بدون رأی دادگاه قانونی نیست و زن و شوهر درهرصورت باید از دادگاه رأی برای اجازه طلاق بگیرند. در غیر این صورت، مرد به عنوان مجرم تلقی می‌شود و ممکن است به مجازات مندرج در ماده 49 قانون حمایت خانواده محکوم شود.
بیشتر بدانید:
حکم خواندن صیغه طلاق از طرف مرد بدون حکم دادگاه
در گذشته، برای اینکه مردی همسر خود را طلاق دهد، نیازی به گرفتن حکم دادگاه نبود و در واقع، هر زمان که اراده می‌کرد، با رعایت تشریفات فقهی و شرعی، مطلقه می‌نمود؛ چراکه بر اساس قانون، حق طلاق با مرد بود و برای استفاده از این حق قانونی، الزامی به طی تشریفاتی همچون اخذ حکم یا رأی دادگاه نبود.
بااین‌حال، به دلیل اینکه اعطای حق طلاق بدون قید و شرط به مردان منجر به سوءاستفاده از حق و طلاق دادن زن بدون دلیل و تحت‌الشعاع قرار دادن حقوق مالی زنان بعد از طلاق می‌شد، در قانون، مراجعه به دادگاه و دریافت اجازه برای طلاق دادن زن، الزامی تلقی شد.
در حال حاضر، مردان به لحاظ قانونی نمی‌توانند بدون گرفتن حکم و رأی دادگاه، اقدام به طلاق دادن همسر خود نمایند و طلاق از طرف مرد نیز نیازمند گرفتن گواهی عدم امکان سازش از دادگاه خانواده است که در این گواهی عدم سازش، حقوق مالی زن بعد از طلاق مشخص می‌شود.
بنابراین، اگر مردی بدون گرفتن گواهی عدم امکان سازش از دادگاه خانواده، همسر خود را طلاق دهد، مرتکب جرم شده و قابل مجازات است. همچنین، مرد باید گواهی عدم سازش خود را در طول مدت سه ماه به دفترخانه ازدواج و طلاق ارائه دهد و طلاق را ثبت کند؛ در غیر این صورت، باز هم به عنوان مجرم تلقی می‌شود. بااین‌حال، صیغه طلاق خوانده شده از لحاظ شرعی صحیح است و به رابطه زوجیت میان زن و مرد پایان می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
حکم خواندن صیغه طلاق از طرف زن بدون حکم دادگاه
برخلاف اینکه مردان می‌توانند هر زمانی که اراده کنند با پرداخت حقوق مالی زن، همسر خود را طلاق دهند، طلاق از طرف زن تشریفات خاصی دارد. به این معنا که برای اینکه زن بتواند بدون دردسر از همسر خود طلاق بگیرد، باید حق طلاق داشته باشد؛ به این معنا که از طرف شوهر خود وکیل شده باشد تا هر زمان بخواهد بتواند خود را مطلقه کند، یا با اثبات عدم پرداخت نفقه، ترک زندگی خانوادگی، اعتیاد و شرایطی که سبب عسر و حرج زن شده است، از دادگاه حکم طلاق بگیرد.
درصورتی‌که زن می‌خواهد به استناد عسر و حرج یا شروط ضمن عقد ازدواج، طلاق بگیرد، باید به دادگاه مراجعه کرده و قاضی دادگاه حکم طلاق را صادر کند. سپس با استناد به حکم طلاق، زن می‌تواند به دفتر ازدواج و طلاق مراجعه کرده و طلاق خود را ثبت کند؛ بنابراین، در این حالت، خواندن صیغه طلاق از طرف زن بدون رأی دادگاه، منتفی است؛ زیرا ابتدا باید به دادگاه دادخواست بدهد و صرفاً پس از صدور حکم دادگاه، حق طلاق برای وی ایجاد می‌شود؛ بنابراین، نیازی به بیان حکم طلاق بدون ثبت توسط زن نخواهد بود.
اگر زن می‌خواهد به استناد حق طلاق خود از شوهرش جدا شود و این حق طلاق، ضمن سند ازدواج به‌صورت شرط ضمن عقد درج شده است، یا بعداً در دفتر اسناد رسمی این حق به زن داده شده است، باز هم باید به دادگاه خانواده دادخواست طلاق بدهد و تشریفات طلاق از طرف زن (این بار با وکالت از طرف شوهر) را به انجام برساند.
بنابراین، در این حالت هم زن نمی‌تواند به استناد حق طلاق خود، صیغه طلاق را جاری کند و یا برای ثبت طلاق در محضر اقدام نماید؛ چراکه باز هم دادگاه باید به موضوع رسیدگی کرده و پس از احراز حق طلاق زن، حکم طلاق صادر نماید و زن به استناد این حکم طلاق، ظرف مهلت شش ماه برای ثبت طلاق اقدام نماید.
بنابراین، امکان خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه وجود ندارد و زن بدون حکم دادگاه نمی‌تواند صیغه طلاق بخواند. لذا نیازی به ذکر حکم و مجازات طلاق از طرف زن بدون رأی دادگاه نیست.