قانونگذار به جهت این ازدواج به علت فریب طرف مقابل صورت نگرفته باشد، این مورد را در قانون پیش‌بینی کرده است.
تعریف تدلیس و اثر قانونی آن
فریب در ازدواج – تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف قرارداد بشود . به عبارت دقیق تر، تدلیس در نکاح آن است که با اعمال متقلبانه نقض یا عیبی را که در یکی از زوجین هست پنهان دارند، یا او را دارای صفت کمالی معرفی کنند که فاقد آن است.
چنانچه مرد خود را بر خلاف واقع دارای ثروت و مقام معرفی کند، یا با ارائه گواهینامه مجهول، خود را لیسانسیه یا دکتر قلمداد نماید و از این راه طرف دیگر را فریب داده، وادار به قبول نکاح کند و…
چنانچه زن برخلاف حقیقت خود را دختر فلان شخص معروف یا دارای هنر خیاطی یا آشپزی یا موسیقی جلوه دهد یا خویشتن را باکره معرفی کند یا کچلی خود را با کلاه گیس بپوشاند و بدین طریق موافقت مرد را با ازدواج جلب نماید و بعد از عقد معلوم شود طرف فاقد وصف مقصود بوده، یا عیبی داشته که با عملیات فریبنده خود آن را مخفی کرده است.
در اینگونه موارد شخص فریب خورده می تواند نکاح را فسخ کند. البته تدلیس هنگامی صدق می کند که سونیت و قصد فریب وجود داشته باشد، یعنی یک طرف عمدا با اعمال متقلبانه خود طرف دیگر را فریب داده و ترغیب به عقد ازدواج نموده باشد.
تدلیس ثالث:
هرگاه تدلیس به وسیله شخص ثالثی واقع شده باشد، چنانچه پدر یا مادر پسر یا دختر، برخلاف واقعیت برای زن یا شوهر ذکر کرده و طرف دیگر را فریب داده باشند، آیا فریب خورده حق فسخ خواهد داشت؟
اگر شخص ثالث با طرف نکاح در تدلیس تبانی کرده باشد یا فریب در ازدواج داده باشد ، نکاح قابل فسخ خواهد بود. تبانی یکی از زوجین با شخص ثالث در تدلیس به منزله آن است که خود او مرتکب تدلیس شده باشد و در این صورت با توجه به ماده۱۱۲۸ قانون مدنی می توان گفت: صفت خاصی که یکی از زوجین برخلاف واقعیت قلمداد شده به طور ضمنی وارد قلمرو قرارداد شده و وقوع عقد مبتنی بر آن بوده است.
مطالبه خسارت:
هرگاه نکاح ناشی از تدلیس باشد، فریب خورده می تواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از تدلیس کننده مطالبه خسارت کند، اعم ازاینکه تدلیس کننده یکی از زوجین یا شخص ثالث باشد و اعم از اینکه همسر فریب خورده از حق فسخ استفاده کند یا نه.
بنابراین هرگاه شوهر، در اثر تدلیس، با زنی غیر باکره به جای باکره ازدواج کند و از حق فسخ خود نخواهد یا نتواند استفاده نماید، می تواند نفاوت بین مهریه زن باکره و غیر باکره را به عنوان خسارت از فریب دهنده بگیرد و اگر مهریه را ندهد و فریب دهنده خود زن باشد، می تواند مابه التفاوت را از مهریه او کسر کند و بقیه را ب زن بپردازد.
ضمانت اجرای کیفری تدلیس:
علاوه بر ضمانت اجرای مدنی تدلیس، قانونگذار در این زمینه ضمانت اجرای کیفری نیز مقرر نموده است. ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵-که هنوز لازم الاجراست چنین مقرر داشته است:
چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقغیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود، مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می گردد
ثابت کردن تدلیس بر عهده فریب خورده است و مدارک و شواهد لازم برای محکمه باید توسط خواهان به دادگاه تحویل داده باشد، درنتیجه شما برای طرح دعوی نیاز به وکیل مجربی را دارید که سابقه کافی در دعاوی حقوقی داشته باشد.
چه مصادیقی فریب در ازدواج محسوب می‌شود؟
فریب در ازدواج ممکن است به‌صورت‌های گوناگونی رخ دهد، از جمله:
- پنهان‌کردن بیماری‌های خاص مثل ناباروری، بیماری‌های روانی یا صعب‌العلاج
- ادعای تحصیلات، شغل یا موقعیت اجتماعی که وجود خارجی ندارد
- عدم اطلاع‌رسانی در مورد ازدواج قبلی یا داشتن فرزند
- جعل مدارک یا ارائه عکس و اطلاعات نادرست پیش از ازدواج
اگر بتوانید اثبات کنید که تصمیم‌گیری شما برای ازدواج مبتنی بر اطلاعات نادرستی بوده که طرف مقابل عامدانه ارائه داده، می‌توانید برای فسخ نکاح اقدام کنید.
نمونه رای فریب در ازدواج
در ادامه یک نمونه رای فریب در ازدواج را مشاهده می‌کنید که براساس پرونده‌های مشابه تنظیم شده است:
نمونه رای دادگاه خانواده – فریب در ازدواج
در تاریخ 1402/06/15 جلسه رسیدگی در شعبه 12 دادگاه خانواده تهران با حضور طرفین برگزار گردید. خواهان (خانم الف) اعلام داشت که خوانده (آقای ب) در زمان خواستگاری و ازدواج خود را دارای مدرک کارشناسی ارشد معرفی کرده در حالی‌که فاقد هرگونه مدرک دانشگاهی است و این موضوع پس از ازدواج مشخص گردیده است. با توجه به مستندات ارائه‌شده شامل گواهی استعلام از دانشگاه و اقرار خوانده، دادگاه فریب در ازدواج را محرز دانسته و مستند به ماده 1128 قانون مدنی، حکم فسخ نکاح صادر می‌نماید.
سوالات متداول کاربران
1. آیا برای اثبات فریب در ازدواج حتماً باید شاهد یا سند داشت؟
داشتن سند یا مدرک قطعی (مثل استعلام، پیامک، صدای ضبط‌شده یا شهادت شهود) بسیار مؤثر است. ولی گاهی اقرار طرف مقابل یا امارات قوی هم می‌تواند مؤثر باشد.
2. اگر بعد از چند سال متوجه فریب شوم، باز هم می‌توانم اقدام کنم؟
بله، ولی به‌محض آگاهی از فریب باید در اولین فرصت قانونی اقدام کنید. تأخیر در طرح دعوا ممکن است موجب رد درخواست شود.
3. مشاوره با وکیل ازدواج چه کمکی می‌کند؟
وکیل ازدواج با تجربه در پرونده‌های مشابه، به شما کمک می‌کند تا مسیر حقوقی را درست و سریع طی کنید، مدارک لازم را جمع‌آوری کرده و در دادگاه از حقوقتان دفاع کنید.