وکیل تابعیت در مشهد: یکی از مشکلاتی که در قوانین ما وجود دارد بحث تابعیت فرزندان مادران ایرانی است که پدر آن‌ها ایرانی نیست. این فرزندان در حقیقت حاصل ازدواج زنی ایرانی با یک مرد غیر ایرانی هستند. یکی از مشکلات جدی قوانین تابعیتی ایران عدم انتقال تابعیت از سوی مادر بوده است که مشکلات زیادی را پدید آورده است.
بارزترین نمونه این مشکل ازدواج ایرانیان با مهاجران افغان بوده که از کشور خود به ایران پناه آورده اند. مهاجرانی که قانونی یا غیر قانونی وارد ایران شده اند و با گذشت سالها در ایران ازدواج کرده و صاحب فرزندانی شده اند که به دلیل عدم وجود تابعیت ایرانی شناسنامه ندارند و بنابراین از بسیاری از حقوق شهروندی و مسائل تحصیلی محروم میگردند.
اما با تصویب قانون جدید تابعیت که امکان تابعیت فرزندان مادران ایرانی را فراهم می‌کند، مادران این فرزندان در صورت وجود یک سری شرایط می توانند برای فرزندان خود درخواست تابعیت ایرانی نمایند.
مشکل بی تابعیتی
یکی از مشکلاتی که برای سالها در کشور ما وجود داشت سیستم انتقال تابعیت از طریق خون و به صورت پدر و فرزندی بود. در چهل و اندی سال گذشته قانونگذار همواره پدر را مسئول انتقال تابعیت میدانست و این مسئله موجب محدودیتهای زیادی برای فرزندانی میشد که مادر ایرانی دارند. محدودیتهایی مثل نبود شناسنامه که موجب محروم شدن آن‌ها از حقوق شهروندی میشد تا جایی که حتی یک سیمکارت ساده تلفن همراه هم به نام این افراد ثبت نمیشد.
در سالهای اخیر قدمهای جدی ای در زمینه تغییر این تبعیض برداشته شده است و قانونگذار با در نظر گرفتن اینکه هر ایرانی این حق را دارد که فرزندان خود را در امنیت و رفاه در کشور خود بزرگ کند و این حقیقت که حق مادری که فرزندی را به دنیا می آورد اگر بیشتر از پدرش نباشد، کمتر از او نیست تصمیم به ایجاد تغییراتی در این قانون گرفته شد و شرایطی را فراهم کرد که مادران بتوانند در شرایط خاص برای فرزندان خود تابعیت ایرانی بگیرند.
البته همچنان بین قانونگذاران در این زمینه اختلافاتی وجود دارد و بسیاری معتقدند که فرزندآن‌یک زن ایرانی همانقدر فرزندان ایران هستند که فرزندان مردان ایرانی و حق این دو با هم برابر است و حق برابر برای هر زن و مرد متولد شده در ایران قانونی است که امیدواریم در آینده داشته باشیم. ما در اینجا درباره پرسشهای مطرح شده حول این مسائل با شما گفتگو میکنیم.
تابعیت و انواع آن
تابعیت یکی از احوال شخصیه است که به معنای وابستگی سیاسی و معنوی یک فرد به دولت و کشور معینی است. بر این اساس افراد حقیقی دارای دو نوع تابعیت هستند.
تبعه: اگر تابعیت فرد مشخص باشد به او تبعه میگویند. به عنوان مثال فردی که در ایران به دنیا آمده تبعه ایران است و هرکسی که قانونا به ایران مهاجرت کرده تبعه ایران محسوب می‌شود و با او مطابق قوانین ایران برخورد میگردد و باید با سایر افراد جامعه حقوق برابری داشته باشد.
افراد بی تابعیت: افرادی که تابعیت هیچ کشوری را ندارند را در اصطلاح بی تابعیت یا آپارترید میگویند.
اعطای تابعیت
ساکنان قانونی هرکشوری تبعه های آن محسوب میشوند. به‌طور کلی اعطای تابعیت از دو طریق انجام می‌شود.
- از طریق خون: در این شیوه تابعیت از طریق نسب از پدر به فرزند منتقل می‌شود.
- از طریق خاک: هرکس تبعه مکان تولد خود است؛ یعنی اگر کودکی در قلمرو یک کشور به دنیا بیاید، تبعه آن کشور محسوب میگردد.
تابعیت از طریق ازدواج
یکی از مسائل مهمی که موجب تغییر تابعیت می‌شود ازدواج است؛ یعنی اگر زن یا مردی با مرد یا زنی از کشور دیگری ازدواج کنند، تبعه آن کشور محسوب میشوند؟
در این زمینه دولت ها دو روش دارند.
- وحدت تابعیت: در این شرایط بعد از ازدواج تابعیت هرکدام از زن و مرد به دیگری تحمیل میگردد.
- استقلال تابعیت: در این شیوه مرد و زن هرکدام تابعیت خود را حفظ میکنند و تابعیت دیگری به هیچ کدام از آن‌ها تحمیل نمی‌شود.
انتقال تابعیت در قوانین ایران
در قانون ایران سیستم انتقال تابعیت، از طریق خون است؛ اما در صورت ازدواج مرد ایرانی با یک زن غیر ایرانی، آن زن از طریق روش وحدت تابعیت، تبعه ایران شناخته می‌شود.
اما مشکل بزرگی که وجود دارد تبعیض این قانون درباره بانوان است. بر اساس ماده 987 قانون مدنی، درصورتی‌که یک زن ایرانی با مردان غیر ایرانی ازدواج کند، زن ایرانی تابعیت خودش را خواهد داشت و مرد نیز تابع کشور خودش خواهد بود. مگر اینکه تابعیت مرد به زن تحمیل شود؛ بنابراین دیدگاه زن تابعیت ایرانی خود را حفظم یکند مگر اینکه در سیستم تبعی کشور همسرش، از قانون استقلال تابعیت استفاده گردد.
در قانون مدنی ایران بین کسانی که به صورت خود به خود تبعه ایران هستند یا کسانی که درخواست تابعیت میدهند تفاوت وجود دارد.
چه کسانی تبعه ایران محسوب میشوند؟
بر طبق ماده 976 قانون مدنی این افراد تبعه ایران محسوب میشوند.
- کسانی که پدر آن‌ها ایرانی است (خواه متولد ایران باشد یا خارج از ایران به دنیا آمده باشد.)
- کسانی که در ایران از پدر و مادر نامعلوم متولد شده اند.
- کسانی که در ایرآن‌یکی از پدر و مادر خارجی آن‌ها در ایران متولد شده اند؛ یعنی پدر و مادر آن‌ها ایرانی نیستند اما یکی از آن‌ها در ایران به دنیا آمده و خود فرد هم در ایران به دنیا بیاید.
برای اطلاعات بیشتر:
برای مشاوره با وکیل تابعیت کلیک کنید.
چالش های ارث از منظر تفاوت قوانین ایران و فرانسه
تابعیت اکتسابی ایران
بر اساس ماده 976 س گروه از افراد غیر ایرانی میتوانند به صورت اکتسابی تابعیت ایران را به دست آورند.
- افرادی که در ایران از پدری غیر ایرانی متولد شده اند و بعد از 18 سالگی درخواست تابعیت ایران را دارند.
- هر زن تبعه خارجی که با مرد ایرانی ازدواج کند
- هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را کسب کند.
یکی از اعتراضاتی که به قانون تابعیت در ایران وجود دارد همین مسئله است که زنی را که تابعیت ایرانی ندارد به صرف ازدواج با مرد ایرانی تابع ایران میداند اما فرزندان زنی که ایرانی است به صرف ازدواج مادر خود با یک غیر ایرانی، نمیتوانند تابعیت ایران داشته باشند.
قانونگذار در این قانون به صراحت اعلام کرده است که به فرزندان مادران ایرانی که پدر غیر ایرانی دارند تابعیت ایرانی داده نمی‌شود. در ادامه به برخی از مشکلاتی که این مشکل قانونی در زندگی این دسته از مردم ایران ایجاد کرده است می پردازیم.
مشکل تابعیت فرزندان زنان ایرانی
از آنجا که تابعیت در ایران از طریق نسب پدر منتقل می‌شود و این حق از مادران ایرانی گرفته شده است، در طول سالها مشکلات زیادی برای زنان ایرانی که با مردان غیر ایرانی ازدواج میکنند ایجاد شده اند. بسیاری از این مادران قادر به گرفتن شناسنامه برای فرزندان خود نبودند و فرزندانشان از ساده ترین حقوق شهروندی محروم شده اند.
از این نمونه میتوانید صدها مورد از جوانان و نوجوانان ساکن در استانهای خراسان و سیستان و بلوچستان را ببینید که با ازدواج میان زنان ایرانی و مهاجران افغانستان متولد شده اند و با وجود تولد و بزرگ شدن در ایران فاقد شناسنامه وحق تحصیل هستند و در فقر و با کمترین امکانات زندگی میکنند.
در برخی از موارد دیده شده که مادر ایرانی برای به دست آوردن تابعیت و شناسنامه برای فرزند خود از مردی غیر ایرانی، به دروغ مدعی رابطه نامشروع شده تا بتواند به این وسیله ابتدایی ترین حق یک ایرانی را برای فرزند خود به دست آورد.
در سالهای گذشته اداره حقوقی قوه قضائیه دو بار اعلام کرده است که گرفتن شناسنامه ایرانی برای فرزندانی که مادر ایرانی و پدرتبعه خارجی دارند امکان پذیر است اما در این دو مرتبه اجازه دولتی، الزامی وجود نداشته و صرفا اعلامی بوده که بسیاری از افراد از آن مطلع نشده اند و راه حلی کاربردی و دائمی برای این مشکل نبوده
در سال 1382 تصویب آیین نامه ی «رویه ی شناسایی مشکوک التابعین و مدعیان تابعیت ایران» مصیبت را دو چندان کرد و زنان ایرانی را در تنگنای بیشتری قرار داد. سه سال بعد یعنی در سال 1385 قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مشکلات را دو برابر کرد و پنج سال طول کشید تا این قانون اصلاح شد و وضعیت برای فرزندان مادران ایرانی بهبود یافت.
با توجه به اینکه در قانون مدنی ایران انتقال نسب تنها از طریق پدر انجام می‌شود و قوانین تکمیلی نیز کاملا جنسیت زده به این مسئله نگاه کرده اند این دسته از زنان ایرانی از حق انتقال تابعیت به فرزندان خود محروم شده اند.
تغییر قانون و حل مشکلات تابعیت فرزندان مادران ایرانی
درمهر ماه سال 1398 قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی تصویب شد. این قانون به مادران ایرانی که فرزندانی از ازدواج خود با فرد غیر ایرانی دارند اجازه میدهد که قبل از 18 سالگی فرزند خود، در صورت عدم وجود مشکل امنیتی، فرزندشان را به تابعیت ایران در آورند.
همچنین کودکانی که به 18 سالگی رسیده اند و پیش از این چنین درخواستی برای آن‌ها ثبت نشده می توانند راسا درخاوست تابعیت بدهند و پس از اینکه وزارت اطلاعات عدم وجود مشکلات امنیتی در سوابق آن‌ها ا تایید کرد به عنوان تبعه رسمی ایران شناخته شوند.
همچنین در صورت فوت پدر و مادر فرد یا در دسترس نبودن آن‌ها، درصورتی‌که نتوان احراز نسب فرد را ثابت کرد، دادگاه صالح میتواند این وظیفه را عهده دار شود. بنابر تبصره دوم این ماده، افرادی که خود یا یکی از والدینشان در ایران به دنیا آمده اند نیز میتوانند بعد از 18 سالگی درخواست تابعیت ایران نمایند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شرایط تغییر تابعیت فرزندان یا مسائل دیگر حقوقی و کیفری می توانید به کانال تلگرامی مشاوره حقوقی ما مراجعه کنید یا در بالای همین صفحه، روی گزینه ارتباط با ما کلیک کنید و با کارشناسان حقوقی ما درباره مشکلات خود مشورت نمایید.