وکیل فرجام خواهی در مشهد-فرجام‌خواهی چیست؟ فرجام‌خواهی خارج از مهلت به چه معناست؟ یکی از روش‌های اعتراض افراد به حکم دادگاه فرجام خواهی است. مطابق قوانین ایران، پس از صدور حکم دادگاه زمان مشخصی وجود دارد که برای فرد محکوم‌شده فرصت فرجام‌خواهی می‌باشد و فرجام‌خواهی در همان زمان مشخص باید انجام شود.اما مواردی هم وجود دارد که فرد به‌واسطه بی‌اطلاعی از قوانین یا عدم مشورت با یک وکیل پایه یک دادگستری از این محدودیت زمانی بی‌خبر است. آیا چنین فردی می‌تواند خارج از زمان مشخص‌شده قانونی اقدام به فرجام‌خواهی کند؟ در این مقاله مفصلاً دراین‌باره با شما گفتگو خواهیم کرد.
مهلت قانونی فرجام‌خواهی چقدر است؟
مطابق ماده 397 آیین دادرسی مدنی مدت زمان درخواست فرجام‌خواهی برای افرادی که در ایران زندگی می‌کنند 20 روز و برای افرادی که خارج از ایران زندگی می‌کنند 2 ماه از زمان صدور حکم است. البته این زمان برای دادگاه اولیه و دادگاه تجدیدنظر متفاوت است.
برای مطالعۀ بیشتر:
فرجام خواهی حقوقی چیست ؟
روش درست تنظیم دادخواست چیست؟
فرجام‌خواهی خارج از مهلت
گفتیم که مهلت قانونی فرجام‌خواهی 20 روز برای ساکنین ایران و 2 ماه برای افراد ساکن در کشورهای دیگر است؛ اما در بعضی موارد مهلت فرجام‌خواهی در عمل بیشتر از زمان مشخص‌شده است. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.
ورشکستگی، حجر یا فوت محکوم‌علیه
اگر فردی که می‌خواهد فرجام‌خواهی کند قبل از صادر شدن رأی دادگاه و ابلاغ آن، فوت‌شده باشد یا ورشکسته شده باشد یا محجور شده باشد، رأی صادره باید به قیم قانونی فرد محجور یا مدیر تصفیه فرد ورشکسته یا ورثۀ متوفی ابلاغ گردد؛ بنابراین مهلت فرجام‌خواهی از زمان ابلاغ رأی به این افراد محاسبه می‌شود. درصورتی‌که بعد از ابلاغ رأی دچار حجر یا ورشکستگی گردد یا فوت شود و فرد در زمان زنده بودن و سلامت خود اقدام به فرجام‌خواهی نکرده باشد، رأی باید به نماینده قانونی یا قائم‌مقام او ابلاغ شود و مهلت فرجام‌خواهی نیز از تاریخ ابلاغ رأی به نماینده قانونی در نظر گرفته می‌شود.
زوال سمت نماینده
اگر فردی که به‌عنوان ولی، قیم یا وصی فرد دیگری در دادگاه دخالت داشته، قبل از پایان مهلت فرجام‌خواهی از سمت خود عزل شود، باید همان‌طور که قبلاً گفته شد عمل شود؛ بنابراین درصورتی‌که سمت قیم بعد از ابلاغ رأی به او و قبل از پایان مهلت فرجام‌خواهی زایل شود، رأی به قیم جدید یا سرپرست جدید فرد، ولی جدید و یا وصی او ابلاغ شود.
عذر فرجام‌خواه
مطابق ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی مشخص‌شده که در صورت وجود آنها، فرد می‌تواند خارج از مهلت مشخص‌شده در قانون تقاضای فرجام‌خواهی کند. این موارد در قانون به نام جهات عذر موجه شناخته می‌شود.
انواع فرجام‌خواهی
به‌طورکلی دو نوع فرجام‌خواهی را در آیین دادرسی مدنی مشخص‌شده است:
- فرجام‌خواهی اصلی: فرجام‌خواهی‌ای که پس از ابلاغ حکم انجام می‌شود و موجب بررسی مجدد حکم داده‌شده در دیوان عالی کشور می‌گردد.
- فرجام‌خواهی تبعی: این نوع فرجام‌خواهی تابع فرجام‌خواهی اصلی است و به تبع آن رخ می‌دهد.
در ادامه درباره این دو نوع از فرجام‌خواهی بیشتر گفتگو خواهیم کرد.
فرجام‌خواهی تبعی
مطابق ماده 413 قانون آیین دادرسی مدنی «فرجام‌خوانده می‌تواند فقط در ضمن پاسخي كه به دادخواست فرجامي می‌دهد از حكمي كه مورد شكايت فرجامي است، نسبت به جهتي كه آن را به ضرر خود يا خلاف موازين شرعي و مقررات قانوني می‌داند طبعاً درخواست رسيدگي فرجامي نمايد. در اين صورت، درخواست فرجام تبعی به طرف مقابل ابلاغ می‌شود كه ظرف مدت بيست روز به‌طور كتبي پاسخ دهد، هرچند مدت مقرر برای درخواست فرجام نسبت به او منقضي شده باشد»
چنانچه فردی تقاضای فرجام‌خواهی اصلی داشته باشد، طرف مقابل او از حکم صادر شده دچار ضرر گردد، می‌تواند ضمن پاسخ دادن به تقاضای فرجام‌خواهی اصلی، از محضر دادگاه تقاضای فرجام تبعی کند.
شرایط فرجام‌خواهی تبعی
مطابق موارد 414 تا 416 قانون آیین دادرسی مدنی، فرجام‌خواهی تبعی دارای شرایطی است:
- ماده 414این قانون بیان می‌دارد: «فرجام تبعی فقط در مقابل فرجام‌خواه و از كسي كه طرف درخواست فرجام واقع‌شده، پذيرفته می‌شود.» یعنی در فرجام‌خواهی تبعی فقط فرجام‌خواه و فرجام‌خوانده وارد می‌شوند.
- ماده 415 قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: «اگر فرجام‌خواه دادخواست فرجامی خود را استرداد نمايد و يا دادخواست او رد شود، حق درخواست فرجام تبعی ساقط می‌شود و اگر درخواست فرجام تبعی شده باشد بلااثر می‌گردد.» این به آن معناست که فرجام‌خواهی تبعی تا حد زیادی به دادخواست فرجام‌خواهی اصلی مرتبط خواهد بود.
- مطابق ماده 416 قانون آیین دادرسی مدنی، هیچ‌کدام از شرایط ذکر شده در ماده‌های 380 و 381 قانون آیین دادرسی مدنی، در فرجام تبعی وجود ندارد و همه چیز به شرایط دادخواست فرجام وابسته است.
پیشنهاد ما این است که برای رفع چنین مشکلاتی حتماً با یکی از همکاران ما در موسسه حقوقی مهر آرتا نوین تماس بگیرید تا به صورت درست و اصولی شما را برای فرجام‌خواهی راهنمایی کنند.
سؤالات متداول درباره فرجام‌خواهی و مهلت قانونی آن
۱. آیا امکان فرجام‌خواهی خارج از مهلت قانونی وجود دارد؟
بله، در شرایط خاصی قانون اجازه داده است که اگر فرد به دلایلی مثل بیماری شدید، فوت نزدیکان، یا موارد اضطراری دیگر نتواند در مهلت قانونی فرجام‌خواهی کند، بعد از اثبات عذر موجه، بتواند تقاضای فرجام‌خواهی خود را ثبت نماید. البته اثبات این موارد و پذیرش آن بر عهده مرجع قضایی است و نیاز به مشورت با وکیل باتجربه دارد.
۲. مهلت قانونی فرجام‌خواهی حقوقی چقدر است؟
مطابق ماده 397 قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت فرجام‌خواهی برای افراد مقیم ایران ۲۰ روز و برای اشخاصی که خارج از کشور زندگی می‌کنند، ۲ ماه از تاریخ ابلاغ رأی می‌باشد. توجه داشته باشید که این زمان‌ها برای آرای دادگاه بدوی و تجدیدنظر ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد.
۳. اگر در مهلت قانونی فرجام‌خواهی نکنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
در حالت عادی، اگر فرجام‌خواهی در زمان مقرر انجام نشود، حکم قطعی می‌شود و قابلیت اعتراض ندارد. مگر اینکه بتوانید یکی از دلایل موجه قانونی برای تأخیر را اثبات کنید. در این موارد ممکن است فرصت فرجام‌خواهی مجدد ایجاد شود.
۴. فرق فرجام‌خواهی اصلی و تبعی چیست؟
فرجام‌خواهی اصلی توسط فردی انجام می‌شود که نسبت به رأی صادر شده اعتراض دارد. اما فرجام‌خواهی تبعی از طرف مقابلِ فرجام‌خواه انجام می‌شود؛ یعنی اگر یک طرف اعتراض کرده باشد، طرف دیگر هم می‌تواند به طور تبعی نسبت به رأی اعتراض کند، حتی اگر مهلت فرجام‌خواهی برای او تمام شده باشد.
۵. اگر کسی بعد از صدور رأی فوت کند یا محجور شود، مهلت فرجام‌خواهی از چه زمانی محاسبه می‌شود؟
در چنین مواردی، مهلت از زمان ابلاغ رأی به قائم‌مقام قانونی فرد (مثلاً ورثه، قیم یا مدیر تصفیه) محاسبه می‌شود، نه از تاریخ صدور رأی یا فوت. این موضوع مخصوصاً در دعاوی مالی یا خانوادگی بسیار مهم است و می‌تواند سرنوشت پرونده را تغییر دهد.
۶. چه مدارکی برای فرجام‌خواهی لازم است؟
برای ثبت دادخواست فرجام‌خواهی باید رأی صادر شده، دلایل اعتراض، مدارک مربوط به عذر موجه (در صورت تأخیر)، و هویت دقیق فرجام‌خواه در پرونده موجود باشد. پیشنهاد می‌کنم قبل از هر اقدامی با یک وکیل خبره در مشهد مشورت کنید تا از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود.
۷. آیا فرجام‌خواهی همیشه در دیوان عالی کشور پذیرفته می‌شود؟
خیر. دیوان عالی کشور فقط در موارد خاصی مانند نقض قوانین شرعی یا اصول بنیادین آیین دادرسی، رأی را نقض می‌کند. به همین دلیل فرجام‌خواهی باید با دلایل حقوقی و شکلی قوی مطرح شود.