تصرف عدوانی به معنای این است که یک فرد، مال غیرمنقولی را به زور یا به هر صورت دیگری از اختیار دیگری خارج کند. این نوع از جرم به سادگی می‌تواند برای هرکسی ایجاد شود. جرم تصرف عنوانی هم جنبه حقوقی دارد و هم از جنبه کیفری قابل‌بررسی است. از جنبه حقوقی مالک آن مال می‌تواند در دادگاه نسبت به تصرف مال غیرمنقول خود طرح دعوی کند.

بیشتر بدانید:

مشاور حقوقی آنلاین در تایباد

تفاوت تصرف عدوانی و دعوای خلع ید

بعضی از افراد گمان می‌کنند که تصرف عدوانی و دعوای خلع ید یکسان است؛ اما باید بگوییم که این‌طور نیست زیرا مهمترین مسئله در دعوای تصرف عدوانی، اثبات مالکیت یک فرد بر مال موردنظر است. در این مورد داشتن سابقه تملک بر ملک و داشتن مدارک قانونی مالکیت کافی است.

در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این جرم با هم‌صحبت کنیم.

جرم تصرف عدوانی چیست؟

بر اساس ماده 30 قانون مدنی، مالک یک ملک، نسبت به ملک خود حق انتفاع و تصرف دارد. مگر اینکه موردی در میان باشد که قانون فرد را از تصرف در مال خود منع کرده باشد. بر اساس ماده 31 قانون مدنی، هیچ مالی را نمی‌توان از تصرف صاحب و مالک آن خارج کرد مگر اینکه قانون اجازه این کار را داده باشد.

تصرف عدوانی یعنی چه؟ تصرف عدوانی به معنای این است که فردی مال یا ملک دیگری را به صورت غیرقانونی تصاحب کند. باید بدانید که بر اساس قانون برای تصرف ملک و مال دیگران، فرد باید حقانیت خود را در دادگاه ثابت کند و اجازه دادگاه را کسب کند؛ بنابراین افراد نمی‌توانند بدون اجازه مال غیرمنقول فرد دیگری را تصرف کنند.

دعاوی مرتبط با تصرف عدوانی همواره یکی از دعاوی شایع میان مردم بوده است. در منابع حقوقی ، تصرف عدوانی به معنی تصرف اموال غیرمنقول فرد بدون رضایت مالک در ملکی است که مدارک مالکیت آن را ندارد یا سابقه تصرف آن را نداشته است.

بیشتر بخوانید:

مجازات حاملگی از رابطه نامشروع چیست؟

اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول اموالی هستند که قابل‌جابه‌جایی نیستند. اموالی مانند زمین، خانه ، باغ و … تصرف به زور یا تصرف عدوانی تنها در اموال غیرمنقول امکان‌پذیر است و تنها افرادی می‌توانند در این زمینه دادخواست تصرف دهند که سابقه تصرف ملک را داشته باشند یا اینکه قبلاً ملک را اجاره کرده باشند.

برای انجام مشاوره در زمینه تصرف عدوانی بهتر است قبل از هر کار با یک وکیل ملکی تماس بگیرید و از راهنمایی یک کارشناس حقوقی استفاده کنید.

انواع تصرف عدوانی

پیش از این با مفهوم تصرف عدوانی و اموال غیرمنقول آشنا شدیم. حال باید اشاره کنیم که انجام دعوا در زمینه تصرف عدوانی انواع مختلفی دارد و این نوع از دعوا شرایط خاص خود را دارد که در طرح دعوا باید موردنظر قرار بگیرد.

درصورتی‌که فردی به هر نحو اقدام به تصرف عدوانی در مال یا ملک شما کرده است می‌توانید دو نوع شکایت مطرح کنید. تصرف عدوانی حقوقی که موجب احقاق حقوق فرد می‌شود ولی مجازاتی برای خاطی ندارد و تصرف عدوانی کیفری که بر اساس آن مجرم متناسب با قانون تعیین می‌گردد.

طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی

اگر بخواهیم درباره نوع حقوقی تصرف عدوانی صحبت کنیم باید بگوییم زمانی که فرد شاکی دادخواستی حقوقی تنظیم می‌کند تا ضمن دریافت حقوق خود، فرد خاطی را مجازات کند؛ اما بیایید ببینیم که طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی در چه شرایطی انجام می‌شود:

– موضوع اختلاف‌نظر در دعاوی مربوط به تصرف مال، به‌خصوص مال غیرمنقول مانند زمین یا ملک است.

– تصرف با استفاده از زور و قهر صورت گرفته است و فرد خواهان دعوی سابقه تصرف بر مال غیرمنقول (مانند زمین یا ملک) را دارد، به‌عبارت‌دیگر، قبل از اینکه یک فرد دیگر به این ملک دست پیدا کند، فرد موردنظر در آن ملک ساکن بوده است. سابقه تصرف عدوانی بر اساس عرف تعیین می‌شود و ممکن است کوتاه یا طولانی باشد.

– اما اگر فرد خوانده در دعوی تصرف، سابقه تصرفی بر روی ملک را نداشته باشد و فرد شاکی با استفاده از قهر و زور به ملک دسترسی پیدا کرده باشد، این نوع تصرف به عنوان تصرف بدون سابقه تصرف شناخته می‌شود.

برای دریافت مشاوره حقوقی و کیفری از بهترین وکلای کیفری در سراسر ایران با سامانه حقوقی عدلاک با شماره تلفن‌های 09155046909 و 09393106011 تماس حاصل فرمایید.

تصرف عدوانی کیفری

1. زمانی که فردی که مالکیت یا تصرف در ملک موردنظر را داشته باشد، دعوای تصرف عدوانی دیگری را به وجود می‌آورد. اگرچه تصرف مال غیر در قانون به عنوان یک جرم کیفری محسوب نمی‌شود، اما درصورتی‌که اثبات شود که جرم رخ داده است و فرد متضرر خواهان درخواست مجازات مجرم باشد، فرد متصرف می‌تواند به مدت یک ماه تا یک سال حبس شود.

2. درصورتی‌که فردی که مالکیت یا تصرف در ملک موردنظر را داشته باشد، دعوای تصرف عدوانی دیگری را به وجود می‌آورد، از نکات مهم آن این است که شخص شاکی باید مالکیت خود را بر روی مال غیرمنقول اثبات کند. درصورتی‌که شخص شاکی نتواند این مالکیت را اثبات کند، دعوی تصرف بی‌مورد خواهد بود.

3. درصورتی‌که فردی که مالکیت یا تصرف در ملک موردنظر را داشته باشد، دعوای تصرف عدوانی را به وجود آورد، باید بدانید که تصرف مال غیر در قانون به عنوان یک جرم کیفری شناخته نمی‌شود. بااین‌حال، درصورتی‌که جرم اثبات شود و فرد متضرر خواهان درخواست مجازات مجرم باشد، فرد متصرف می‌تواند به مدت یک ماه تا یک سال حبس شود. همچنین، برای اینکه دعوی تصرف موفق باشد، شخص شاکی باید اثبات کند که مالک واقعی مال غیرمنقول است.

4. دعوای تصرف عدوانی زمانی رخ می‌دهد که فردی که مالکیت یا تصرف در ملک موردنظر را داشته باشد، سابقه این مالکیت یا تصرف را داشته باشد. باید توجه داشت که تصرف مال غیر در قانون به عنوان یک جرم کیفری شناخته نمی‌شود، اما درصورتی‌که جرم اثبات شود و فرد متضرر خواهان درخواست مجازات مجرم باشد، فرد متصرف می‌تواند به مدت یک ماه تا یک سال حبس شود. برای اثبات دعوای تصرف موفق، شخص شاکی باید مالکیت خود را بر روی مال غیرمنقول اثبات کند. در غیر این صورت، دعوای تصرف ناموفق خواهد بود.

تصرف عدوانی در ملک مشاع

بر اساس ماده 167 قانون آئین دادرسی مدنی، چنانچه دو یا چند نفر در مالی غیرمنقول مالکیت مشاع داشته باشند، یا به صورت اشتراکی در ملکی تصرف داشته باشند درصورتی‌که بعضی از آنها مانع از استفاده دیگران از ملک خود شوند یا مزاحم دیگران برای استفاده از ملکشان گردند، دعوای ممانعت از حق ایجاد می‌شود که یک نوع دعوی تصرف عدوانی است.

به دلیل وجود موارد بالای اختلاف دعوای تصرف به زور در ملک مشاع در قانون وجود دارد که بر اساس این قانون بر اساس سابقه تصرف فرد خواهان و عدم تصرف خوانده در ملک، دادگاه رأی به رفع تصرف و قهر ملک مشاع خواهد داد.

مرجع صالح طرح دعوی تصرف عدوانی

حال بیایید ببینیم مرجع صالح طرح دعوی تصرف عدوانی کیست؟ خواهان باید برای ارائه دادخواست تصرف عدوانی به کدام دادگاه مراجعه کند؟

بر اساس ماده 12 قانون آئین دادرسی، برای ارائه دادخواست تصرف عدوانی، دادگاه‌های عمومی مرجع صالح هستند. برای ارائه دادخواست دادگاه محلی که مال غیرمنقول مورد دعوا در آن حوزه قرار دارد، مرجع صالح رسیدگی به این پرونده می‌باشد. برای ارائه دادخواست افراد باید به دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه کنند و بعد از ثبت دادخواست خود به شعبه‌ای که به آنها اعلام می‌شود مراجعه نمایند.

مراحل شکایت تصرف عدوانی

1. در دعوای تصرف عدوانی، رسیدگی به شکایات مراحل خاص خود را دارد و باید مطابق قانون، این شکایات را به دقت بررسی کرد؛ اما، رسیدگی به این شکایات خارج از نوبت تشریفات آیین دادرسی مدنی است.

2. اصل تناظر در دعوای تصرف عدوانی باید رعایت شود و هر دو طرف، یعنی خواهان و خوانده، حق دفاع در مقابل یکدیگر را داشته باشند.

3. مراحل شکایت تصرف عدوانی شامل این موارد است: در دادگاه باید تصرفی قبلی خواهان و عدم تصرف قبلی خوانده محرز شود و شخص ثالتی که در دعوی تصرف به زور ذینفع است، می‌تواند وارد شود.

4. در دعوای تصرف به زور، به محض صدور حکم لازم‌الاجرا، دعوا به اجرا خواهد رسید و تصرف باید سریعاً رفع شود.

5. دعوای تصرف عدوانی، به عنوان یک دعوای غیرمالی اعتباری، قابل‌تجدیدنظر است و در صورت نیاز، دادگاه تجدیدنظر می‌تواند اختلاف را حل کند. البته تجدیدنظرخواهی در این موارد مانع اجرای حکم نمی‌شود.

6. برای احراز تصرف قبلی فرد خواهان یا خوانده، ادله، ادعاها، استدلالات، مستندات و شواهد کاملاً موردبررسی قرار می‌گیرند و در مراحل دادگاه، این موارد با دقت بررسی می‌شوند.